Tại cuộc toạ đàm "những vấn đề kinh tế trong chính sách và luật pháp đất đai ở Việt Nam" do Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức ngày 17/1, nhiều chuyên gia đã cho ý kiến về việc định giá đất, bồi thường khi giải phóng mặt bằng và kiến nghị các giải pháp tăng nguồn thu ngân sách từ đất đai.
Theo quy định hiện hành, Chính phủ ban hành khung giá đất và đây là căn cứ để các tỉnh, thành ban hành bảng giá đất.
Bảng giá đất được sử dụng trong nhiều trường hợp như: Tính thuế sử dụng đất; tính phí và lệ phí trong quản lý, sử dụng đất đai; tính giá trị quyền sử dụng đất... Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Văn Xa, nguyên Cục trưởng Cục quản lý công sản (Bộ Tài chính) cho rằng, giá đất nhà nước quy định luôn thấp hơn rất nhiều so với giá thị trường.
"Ở một số nơi thuộc Hà Nội, TP HCM, giá đất lên tới 1,3tỷ đến 1,4 tỷ đồng mỗi m2 nhưng khung giá đất cao nhất của nhà nước vẫn chỉ là 162 triệu đồng", ông Xa nói.
Theo ông, vì bảng giá đất hiện không phù hợp thị trường, TP HCM đã phải điều chỉnh mức bồi thường khi giải phóng mặt bằng thêm nhiều lần để đạt mức thấp nhất là 8 triệu đồng mỗi m2.
Khu tứ giác vàng 2-4-6 Hai Bà Trưng, quận 1, TP HCM có giá cao nhất khoảng 1,3 tỷ đồng mỗi m2. Ảnh: Hữu Khoa
GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Tài nguyên Môi trường đề xuất thực hiện cơ chế người dân đăng ký giá đất thuộc quyền sử dụng của mình. "Bước đầu chúng ta có thể dùng mức đăng ký này để tham khảo, sau đó sẽ sử dụng vào một số việc nhất định", ông Võ nói.
Vị chuyên gia cho biết, việc để người dân tự đăng ký giá đất đã được trình tại dự thảo Luật đất đai năm 2003 nhưng không được chấp thuận. Trong khi đó, nhiều nước đã quy định để người dân đăng ký giá đất mà cá nhân đang sử dụng để làm căn cứ bồi thường khi thu hồi hoặc nộp thuế đất.
"Khi đó, nếu người dân lựa chọn giá đất cao thì lúc nhà nước thu hồi, tiền bồi thường sẽ lớn, nhưng họ lại phải đóng tiền thuế nhiều hơn", ông Võ nói và giải thích thêm Indonesia, Philippines thu thuế đất 1% còn Việt Nam chỉ thu 0,03%. Như vậy nhiều nước thu thuế đất "đủ để phát triển đô thị thì Việt Nam phải phát triển bằng nguồn vốn vay ODA".
GS Đặng Hùng Võ. Ảnh: Ngọc Thành
PGS Nguyễn Đình Thọ, Cục Kinh tế và Phát triển quỹ đất, Tổng cục quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên Môi trường) cũng cho biết ở Đài Loan, Singapore, người dân tự khai giá nhà đất, nếu giá cao thì phải trả thuế nhiều, giá thấp thì nhà nước thực hiện quyền tiên mãi, mua lại miếng đất đó. Vì vậy người dân phải xác định mức giá đất hợp lý.
Theo ông Thọ, Việt Nam có thể định hướng thực hiện đề xuất của GS Đặng Hùng Võ trong tương lai "vì phải có thời gian để chuẩn bị các điều kiện". Đơn cử, nếu thực hiện quyền tiên mãi thì phải xác định tổ chức nào sẽ đứng ra mua lại đất của những gia đình xác định mức giá thấp hơn giá thị trường?.
Bên cạnh đó, hiện nay Việt Nam đang thực hiện thu thuế theo bảng giá đất, nên muốn xác định theo giá người dân đăng ký thì phải quy định trong luật. Tức là muốn thực hiện thì phải có thời gian để chuẩn bị.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Cường, Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, Việt Nam cần thiết xây dựng Bộ luật đất đai vì các chính sách liên quan liên tục được điều chỉnh trong thời gian qua, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế.
"Ngân sách nhà nước thu được từ đất đai hiện chưa đáng kể, nhiều bất cập trong công tác quản lý đất đai còn tồn tại gây bức xúc cho người dân. Chúng tôi sẽ tiếp tục tổ chức hội thảo để tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, từ đó góp ý cho dự thảo Luật đất đai sửa đổi trong thời gian tới", ông Cường nói.