"Đó là một hành trình cực khổ, kéo dài cả năm, suýt phải đánh đổi bằng tính mạng", anh Lục (46 tuổi, trú thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) kể với VnExpress về chuyến xuất ngoại sang châu Âu vào năm 2003.
Khi ấy, anh Lục 30 tuổi, có vợ và một con nhỏ. Thấy một số nhà trong làng khấm khá nhờ người thân "vượt biên", Lục cũng ấp ủ mong muốn đổi đời. Anh bàn với gia đình vay 5.000 USD nộp cho người môi giới địa phương để "làm hộ chiếu bay sang Nga theo diện du lịch ba tháng để sang Đức".
Xuống sân bay ở Nga, anh được một người Việt đón lên ôtô, chở về một nhà kho rộng chừng 20 m2 cùng 80 người đến từ nhiều quốc gia khác, cũng có ý định sang Đức. Anh cùng nhóm người bị hủy hộ chiếu, giấy tờ tùy thân, bị nhốt trong nhà kho nhiều ngày, cắt đứt liên lạc. Cơm nước được đưa tới vào đầu giờ sáng, trưa, tối, do đường dây cung cấp.
Sau một tháng, người cầm đầu đường dây vượt biên thông báo, hành trình từ Nga sang Đức bắt đầu. Tùy vào tình hình an ninh, họ chia người nhập cư thành nhiều tốp, mỗi tốp 5-7 người, vượt biên bằng đường rừng vào ban đêm. Lúc di chuyển, một người nước ngoài đi ngựa dẫn đường, tất cả đi phía sau. Đoàn lần lượt di chuyển từ Nga qua Ukraine, Ba Lan.
"Ai đi chậm sẽ bị người đi ngựa dùng roi đánh. Cứ hết một chặng, trời gần sáng, chúng tôi lại bị nhốt vào một nhà kho giữa rừng. Người dẫn đường sẽ căn cứ vào tình hình kiểm tra của cảnh sát địa phương để lên kế hoạch vượt biên. Có lúc phải nằm chờ một tháng giữa rừng mới có thể đi tiếp", anh Lục nhớ lại.
Hành trình kéo dài như vậy suốt nhiều tháng. Ngày bị nhốt trong kho, đêm đến đoàn người lại cúi đầu đi, không biết đang đến đâu, cũng không dám hỏi người dẫn đường, vì sợ bị chửi và đánh.
Anh Lục kể về cuộc vượt biên. Ảnh: Đức Hùng
Chặng từ Ukraine qua Ba Lan, đoàn người phải vượt sông. Biên giới giữa Ukraine và Ba Lan là một con sông rộng khoảng 60 m, sâu khoảng 15 m. Nếu dùng thuyền thì khó qua mặt được cảnh sát và chó nghiệp vụ, những tay "lái người" nghĩ ra cách: bỏ lao động nhập cư vào túi nylon, cho thợ lặn mang bình ôxy kéo sang sông.
Một ngày giữa năm 2003, anh Lục nhận thông báo từ nhóm buôn người: Tối nay vượt sông.
"Tôi thấp thỏm, lo lắng, không thể chợp mắt, dù bản thân biết bơi. Tôi thủ sẵn hai con dao, giấu trong người, lỡ có bất trắc gì thì rạch túi nylon để trốn thoát. Đêm đến, hai thợ lặn nhét tôi vào túi nylon lớn, tôi nằm co ro trong đó. Một người lặn trước kéo túi, người sau dìm túi chìm dưới đáy sông. Vừa lóp ngóp dò dẫm đến bờ sông, chúng tôi đã bị cảnh sát phục kích chờ sẵn trên bờ", anh nói.
Kế hoạch bất thành, anh Lục bị đuổi trở lại Ukraine và bị tuyên án 3,5 tháng tù vì tội vượt biên trái phép. Quá trình ở tù 3,5 tháng, thanh niên này bị bạn tù đủ mọi quốc tịch tra tấn, đánh đập, cơ thể chi chít vết thương. Hết thời hạn giam giữ, anh bắt liên lạc với đường dây vượt biên, tiếp tục hành trình đi Đức.
Lần này, anh cùng 12 lao động khác được nhét trên một chiếc ôtô 5 chỗ. Họ nằm xếp chồng lên nhau để đến biên giới Cộng hòa Séc và từ đó tìm đường sang Đức. "Tất cả phải nằm bất động, ngứa hay mỏi cũng không thể gãi, kêu ca. Nhiều người muốn đi vệ sinh, bí quá đành phải thực hiện luôn trong xe. Một số người khác quá sợ hãi đành bỏ cuộc giữa đường", anh nhớ lại.
Một tháng di chuyển bằng đường bộ lẫn đường rừng, anh Lục đến được biên giới Séc. Nhóm buôn người thả anh cách cửa khẩu 2 km, anh phải tự đi bộ luồn lách qua rừng để sang Đức. Chuyến vượt biên thành công vào tháng 9/2004, anh được đối tác của đường dây, là những người Việt Nam đang sống tại Đức đón ở một bìa rừng, chở ôtô vào nội địa nước này sau khi cầu cứu gia đình ở quê nộp thêm 1.000 USD. Hành trình đến Đức hết 9 tháng.
Vào Đức, anh nhập trại tị nạn và được cấp 200 euro mỗi tháng để sinh hoạt. Sau thời gian quen địa bàn, người đàn ông quê Hà Tĩnh thường trốn ra ngoài buôn thuốc lá lậu. "Nếu suôn sẻ, mỗi tháng tôi kiếm được từ 1.000 đến 5.000 euro. Cuộc sống ổn hơn, tôi gửi tiền về trả hết nợ", anh kể.
Ở Đức 4 năm, nghe một số người bạn đang làm việc tại Anh rủ rê, nói "xứ sở sương mù" thu nhập cao hơn gấp nhiều lần. Anh liên hệ với đầu mối trong băng nhóm buôn người, cùng một đồng hương vượt biên qua Pháp, tìm đường sang Anh qua cảng Calais vào đầu năm 2008.
Cánh rừng gần cảng Calais có hàng nghìn người tị nạn, đủ các quốc tịch, họ dựng hàng trăm lán trại, sinh sống năm này qua năm khác ở đó, chờ cơ hội vượt biên vào Anh. Thỉnh thoảng, ở đây lại xảy ra các vụ ẩu đả, bắn giết. Anh Lục và bạn thuê hai người bản địa dẫn đường nhưng thuê đúng hai tên cướp. Phát hiện người dẫn đường đang định cướp tài sản, anh cùng bạn bỏ chạy song bị chúng đuổi kịp, dí súng vào đầu đe dọa.
"Tôi quỳ xuống, van xin, đưa một ít tiền. Chúng dùng báng súng đánh, chúng tôi giả vờ ngất nên chúng bỏ đi. Sau đó, tôi và bạn vùng chạy thục mạng", anh Lục kể. Thoát chết, cả hai tiếp tục hành trình vượt biển.
Tại cảng Calais, những người muốn nhập lậu vào Anh có hai cách để xuống phà vượt sông. Nếu "đi VIP", người của đường dây sẽ dẫn lao động trốn trong container chở hàng, chi phí tầm 10.000 euro. Đi "cỏ", khoảng 2.000 euro, người môi giới sẽ rạch các xe tải chở hàng, rồi tự người lao động nhảy lên, chui vào bên trong để vượt phà. Anh Lục và bạn chọn "đi VIP".
Đoàn của anh Lục gồm khoảng chục người khác, được nhốt trong một container chở hàng điện tử. Họ được phát một túi nylon để trùm kín mặt, tránh thiết bị an ninh quét được hơi thở. "Tôi liên tục phải nín thở, ngồi trong xe lạnh run cầm cập", anh nhớ lại.
Sau hai tiếng, anh Lục vượt phà Calais thành công. Khi tiến vào gần London, nhóm anh bị cảnh sát phát hiện, bắt giữ và trục xuất trở lại Đức, rồi trở về Việt Nam.
Trở về quê, anh cùng vợ mở quán giải khát. Nhớ lại quãng thời gian vượt biên làm việc ở châu Âu, anh nói giờ được cho hàng trăm nghìn USD, cũng không dại gì tha hương đổi đời bất hợp pháp nữa. "Như vậy là quá đủ. Tôi cảm thấy giữ được mạng sống là may rồi", anh nói.
* Tên nhân vật đã thay đổi.