Sáng 17/9, hàng loạt các điểm quan trắc không khí tự động cho thấy chất lượng không khí ở nhiều tỉnh miền Bắc ở mức "Kém", tương đương mức cảnh báo "nhóm nhạy cảm cần hạn chế thời gian ở ngoài".
Điểm quan trắc tại cầu Niệm (Kiến An, Hải Phòng) chỉ số là 160, điểm tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc) 167, ba điểm tại tỉnh Phú Thọ đều trên ngưỡng 160. Đến trưa, chỉ số ô nhiễm không khí tại các tỉnh này có giảm nhưng vẫn ở trong khoảng từ 80 đến 120 (mức từ Trung bình đến Xấu).
Tại thành phố Hà Nội, trong ba ngày qua mức độ ô nhiễm không khí đo được ở hơn 20 điểm luôn ở ngưỡng trên 100 (mức Xấu). Riêng điểm đo tại đường Tô Hiệu (Hà Đông), trường THPT Trung Văn (Nam Từ Liêm), công viên Hòa Bình, Hàng Đậu (Hoàn Kiếm) đều cho thấy chỉ số ô nhiễm không khí trên 150 (mức Kém) và duy trì đến chiều tối.
Bầu trời Hà Nội mờ mịt vào sáng ngày 17/9. Ảnh: G.C
Lý giải về hiện tượng này, ông Lê Thanh Hải, nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Dự báo khí tượng thủy văn, cho biết những ngày qua thời tiết miền Bắc nằm trong giai đoạn chuyển giao giữa mùa nóng và lạnh nên các khối không khí ít có sự biến động.
"Không khí không thể bốc lên cao theo hoạt động đối lưu, không có hiện tượng ngưng kết mây, gây mưa làm bớt nhiễm bẩn. Ở phương ngang thì không có gió thổi vào để di chuyển khối khí ô nhiễm đi nơi khác", ông Hải giải thích.
Ngoài ra, cơ quan khí tượng thủy văn nhận định hiện tượng nghịch nhiệt bức xạ cũng là nguyên nhân dẫn đến chất lượng không khí thấp. Ban đêm bức xạ nhiệt từ mặt đất phát tán vào khí quyển tạo ra lớp sương mù tầng thấp. Trong ngày không khí luôn ô nhiễm, chỉ trừ một chút vào buổi chiều mặt trời bị hun đốt nóng, tạo nên lớp không khí nóng bốc lên cao rồi tỏa ra xung quanh.
Đồng tình với quan điểm trên, ông Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam nhận định, có thể nguồn ô nhiễm không tăng, nhưng hiện tượng nghịch nhiệt vào ban đêm dẫn đến không khí không thoát lên được và chỉ quanh quẩn dưới đất là nguyên nhân chính dẫn tới không khí bị ô nhiễm.
Các chuyên gia cho biết đây là hiện tượng mang tính chu kỳ vào thời gian chuyển giao giữa các mùa, đặc biệt là mùa hè tới mùa đông. Người dân nên hạn chế ở ngoài trời quá lâu, đặc biệt là trẻ em, người già và những người có tiền sử về bệnh đường hô hấp.
Tình trạng chất lượng không khí miền Bắc ở mức kém sẽ duy trì đến cuối tuần và chỉ được cải thiện khi đón một đợt gió mùa đông bắc, bắc tràn về.
Từ năm 2017, Hà Nội đánh giá chất lượng không khí dựa vào chỉ số của 10 trạm quan trắc, hoạt động tự động 24/24h thu mẫu khí, phân tích chỉ số, định kỳ 5 phút một lần gửi dữ liệu về trung tâm điều hành của Sở Tài nguyên và Môi trường.
Trong đó, hai trạm cố định đặt tại phố Trung Yên 3 và UBND phường Minh Khai (Bắc Từ Liêm), quan trắc 6 thông số ô nhiễm là PM10, PM2.5, NO2/NO/NOx, CO, SO2 và O3. Tám trạm còn lại lắp đặt tại khu vực Hàng Đậu, Hoàn Kiếm, Kim Liên, Mỹ Đình, Phạm Văn Đồng, Thành Công, Tân Mai, Tây Mỗ quan trắc 4 thông số ô nhiễm PM10, PM2.5, CO, NO2 và thông số khí tượng.
Chỉ số chất lượng không khí (AQI) một ngày được tính theo trị số trung bình đo của 24 giờ liên tục. Sau đó, Sở Tài nguyên và Môi trường công bố chỉ số trên cổng thông tin quan trắc môi trường của UBND TP Hà Nội.