Chùa Ba Vàng còn có tên Bảo Quang tự, nằm ở độ cao 340 m trên dãy núi Thanh Đằng, phía tây TP Uông Bí (Quảng Ninh). Năm 1993, tòa chính điện chỉ rộng 55 m2, được xây dựng bằng xi măng.
Theo nội dung khắc trên cây hương đá trước cửa, chùa được xây dựng năm Ất Dậu, triều vua Lê Dụ Tông (năm 1706), cách đây hơn 300 năm. Trải qua thời gian, ngôi chùa chỉ còn lại phế tích. Năm 1988, chùa được trùng tu bằng gỗ và đến năm 1993 được xây dựng lại.
Năm 2007, đại đức Thích Trúc Thái Minh về làm trụ trì, bắt đầu huy động công đức xây dựng lại ngôi chùa. Tháng 1/2011, ngôi chùa được khởi công xây dựng trên diện tích 21,8 hecta, trong đó đất xây dựng công trình là 1,16 hecta, đất cây xanh cảnh quan là 16,7 hecta, đất hạ tầng kỹ thuật là 3,4 hecta. Tổng mức đầu tư xây dựng chùa khoảng 280 tỷ đồng, từ nguồn công đức của nhiều tổ chức, cá nhân.
Sau 3 năm xây dựng, chùa đã hoàn thiện một số hạng mục như: Chánh điện Đại Hùng Bảo Điện (4.500 m2), lầu chuông (112 m2), lầu trống (112 m2), hành lang La Hán (200 m2), bảo tàng (700 m2), thư viện (700 m2), nhà tăng (1.600 m2), thiền đường (960 m2), cổng đá, cổng Tam Quan Trung, cổng Tam Quan Nội, và một số công trình phụ.
Chính điện Đại Hùng Bảo cao hai tầng, rộng 4.500 m2, gồm ba gian bái đường, một gian hậu cung.
Ngày 9/3/2014, chùa Ba Vàng tổ chức đại lễ khánh thành và nhận bằng kỷ lục "Ngôi chùa trên núi có chính điện lớn nhất Đông Dương". Bên trong chính điện, các hoạ tiết hoa văn đều vàng rực.
Hành lang kết nối các tòa nhà được đặt nhiều ghế đá. Các cây cột tại chùa hầu hết được làm bằng bê tông cốt thép, sơn màu gỗ.
Nhà thờ tổ cao hai tầng, treo nhiều đèn lồng. Thời gian gần đây Chùa Ba Vàng bị phản ánh tuyên truyền "vong báo oán", mỗi năm thu nhiều tỷ đồng. Trong video đăng tải trên mạng xã hội, bà Phạm Thị Yến, Chủ nhiệm câu lạc bộ Cúc vàng tập tu lục hòa chùa Ba Vàng, nói trước đám đông về hiện tượng "vong nhập", khuyên mọi người dùng tiền hoặc làm công quả thì mới chữa được. Chiều 20/3, Bộ trưởng Văn hóa Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện yêu cầu Cục Di sản văn hóa, Cục Văn hóa cơ sở và Thanh tra Bộ làm rõ vấn đề trên. Nếu có sai phạm, đoàn công tác đề xuất giải pháp chấn chỉnh, báo cáo Bộ trưởng trước ngày 25/3.
Đại giảng đường đang xây dở dang nằm bên cạnh chính điện, nơi diễn ra hoạt động “thỉnh vong, giải nghiệp”. Việc tuyên truyền "Vong báo oán" tại Chùa Ba Vàng gây nhiều tranh luận trái chiều. Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng có văn bản gửi Ban trị sự Giáo hội tỉnh Quảng Ninh đề nghị chấn chỉnh việc thuyết giảng "vong báo oán" tại chùa này; kỷ luật các cá nhân nếu để xảy ra mê tín, dị đoan.
Nằm trên khuôn viên rộng, sân chùa do đó khá rộng rãi, có hàng trăm người làm công quả không công. Chùa Ba Vàng còn có kênh truyền thông trên Facebook, YouTube, Instagram... Ngoài tuyên truyền, nhà chùa công khai một tài khoản ngân hàng hướng dẫn mọi người cách chuyển tiền cúng lễ.
Minh Cương - Tất Định