Thủ tướng đã cơ bản phê duyệt xong phương án sắp xếp, cổ phần hoá các doanh nghiệp thuộc bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty giai đoạn 2011 - 2015. Theo công bố của Bộ Tài chính, có 367 doanh nghiệp sẽ thực hiện cổ phần hóa trong giai đoạn này, riêng năm 2012 có 93 đơn vị.
Sau thời gian lộ rõ nhiều bất cập, ngày 18/7/2011, chính phủ đã ban hành Nghị định 59/2011/NĐ-CP thay thế Nghị định 109/2007/NĐ-CP về chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần. Tuy nhiên, chỉ sau thời gian ngắn Nghị định này đã lộ rõ một số điểm bất cập.
Điều 27 Nghị định 59 quy định: “Kiểm toán nhà nước xác định kết quả định giá doanh nghiệp và xử lý các vấn đề tài chính trước khi định giá đối với các công ty quy mô lớn, vốn Nhà nước trên 500 tỷ đồng và một số tập đoàn khác theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ”.
Thế nhưng, thông thường kế hoạch này thường được kiểm toán nhà nước đề ra từ đầu năm. Việc kiểm toán theo yêu cầu khó bảo đảm tiến độ đề ra. Hơn nữa, cũng theo Điều 27: “Trường hợp cơ quan có thẩm quyền quyết định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa không thống nhất với kết quả kiểm toán nhà nước công bố thì tổ chức trao đổi lại để thống nhất hoặc báo cáo Thủ tướng xem xét, quyết định”.
Như vậy, việc trao đi đổi lại để thống nhất kết quả cuối cùng chắc chắn mất rất nhiều thời gian và khó bảo đảm để “đuổi” kịp tốc độ cổ phần hóa mà Chính phủ đã đề ra. Thực tế cho thấy, việc xác định giá trị doanh nghiệp luôn phức tạp, khó thống nhất. Thậm chí, có những công ty phải làm hàng năm vẫn chưa ngã ngũ.
Bộ Tài chính cho biết sẽ rà soát, lấy ý kiến của các cơ quan liên quan để sửa Nghị định 59/2011/NĐ-CP phù hợp với tình hình thực tiễn và theo yêu cầu của quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước trong giai đoạn tới. Tuy nhiên, để làm được điều này, thời gian sẽ phải mất từ 1 - 2 năm.
Về thực hiện thoái vốn, theo số liệu tổng hợp, lượng tiền các tập đoàn, tổng công đầu tư vào một số lĩnh vực ngoài ngành kinh doanh chính lên tới 21.000 tỷ đồng, trong đó chứng khoán khoảng 3.500 tỷ đồng; bảo hiểm khoảng 2.200 tỷ đồng; bất động sản 5.300 tỷ đồng; ngân hàng 10.000 tỷ đồng. Chính phủ đã chỉ đạo các doanh nghiệp nhà nước phải thoái toàn bộ vốn đầu tư ngoài ngành chính trước năm 2015.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, từ nay đến năm 2015, nếu kinh tế vẫn không tiến triển nhiều thì việc thoái vốn của những đơn vị này sẽ khó bảo toàn được vốn. Bởi hầu hết các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đều đầu tư vào các ngành “nhạy cảm” như: Tài chính, chứng khoán, bất động sản, trong khi hiện các ngành này rất khó khăn.
Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, thuộc Bộ Tài chính, Đặng Quyết Tiến cho biết, trong tháng 8, các tập đoàn và tổng công ty phải trình Chính phủ đề án tái cơ cấu. Theo đó, các doanh nghiệp phải tự xây dựng phương án thoái vốn và thời gian thực hiện, bao gồm cả các khoản đầu tư vào liên doanh, liên kết ngoài ngành.
Bộ Tài chính cũng đang xây dựng cơ chế thoái vốn trình Chính phủ, trong đó có hướng dẫn, tạo khung pháp lý để các tập đoàn và tổng công ty thoái vốn. Theo ông Tiến, để có phương án hiệu quả cần phân tích từng trường hợp cụ thể.
Nếu trước kia, một doanh nghiệp bỏ ra 10 đồng mà nay bán chỉ thu được 8 đồng thì chắc chắn lỗ. Do vậy, có thể chuyển số vốn đầu tư ngoài ngành để góp vào công ty khác hoạt động chuyên về ngành đó thì tổng thể chung vốn vẫn được bảo toàn, ông nói thêm.
(Báo Thanh Tra)