Phát biểu tại ngày cuối hội nghị thượng đỉnh NATO ở Madrid, Tây Ban Nha hôm 30/6, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nói rằng thỏa thuận 10 điều khoản với hai quốc gia Bắc Âu là chiến thắng đối với Ankara và giải quyết tất cả những vấn đề "nhạy cảm" giữa họ.
Tuy nhiên, ông cảnh báo nếu hai quốc gia Bắc Âu không thực hiện cam kết, quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ vẫn có thể từ chối phê chuẩn thỏa thuận.
"Thỏa thuận này sẽ không có hiệu lực nếu chúng tôi không thông qua tại quốc hội", ông Erdogan nói. "Trước hết, Thụy Điển và Phần Lan phải hoàn thành nhiệm vụ của họ và những nhiệm vụ đó đã được ghi trong văn bản thỏa thuận. Nếu họ không thực hiện cam kết, tất nhiên chúng tôi cũng không đời nào trình lên quốc hội".
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở Madrid, Tây Ban Nga hôm 30/6. Ảnh: Reuters.
Việc gia nhập NATO phải được sự chấp thuận chính thức của toàn bộ 30 quốc gia thành viên, đồng nghĩa mỗi thành viên đều có quyền chặn kết nạp thành viên mới.
Ông Erdogan đặc biệt nhấn mạnh việc Thụy Điển và Phần Lan phải đáp ứng yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ về dẫn độ 33 nghi phạm khủng bố liên kết với đảng Công nhân người Kurd (PKK) hoặc là thành viên nhóm của giáo sĩ Hồi giáo Fethullah Gulen.
PKK là tổ chức nổi dậy chống lại nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ năm 1984 và bị Thổ Nhĩ Kỳ, Liên minh châu Âu (EU) cùng Mỹ đưa vào danh sách đen. Trong khi đó, Ankara cáo buộc giáo sĩ Gulen tham gia âm mưu đảo chính bất thành vào năm 2016, nhưng giáo sĩ này bác bỏ và sống lưu vong tại Mỹ.
Thụy Điển và Phần Lan hồi tháng 5 nộp đơn gia nhập NATO, động thái được đánh giá là bước ngoặt khi kết thúc nhiều thập kỷ duy trì vị thế trung lập của hai quốc gia Bắc Âu. Tổng thống Erdogan khi đó từ chối bật đèn xanh cho đơn xin gia nhập của hai nước Bắc Âu, bất chấp lời kêu gọi từ các đồng minh NATO, do Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc Phần Lan, và đặc biệt là Thụy Điển, cung cấp nơi trú ẩn an toàn cho các nhóm người Kurd bị Ankara xem là khủng bố.
Hôm 28/6, Thổ Nhĩ Kỳ rút lại việc phản đối Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO sau thỏa thuận ba bên và sau cuộc gặp giữa ông Erdogan với Tổng thống Mỹ Joe Biden. Hai nước Bắc Âu cũng nhất trí dỡ bỏ lệnh cấm vận chuyển giao vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ, vốn được áp đặt để đáp trả cuộc tấn công quân sự của Ankara vào Syria năm 2019.
NATO hôm 29/6 mời Phần Lan và Thụy Điển vào liên minh, mở ra giai đoạn quốc hội mỗi nước thành viên phê duyệt quyết định mở rộng NATO.
7 thập kỷ NATO đông tiến ở châu Âu. Đồ họa: Statista.
Huyền Lê (Theo Guardian, CNN)