Chiều 24/5, trên đỉnh đèo Hải Vân, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã trao bằng xếp hạng Di tích quốc gia Hải Vân quan cho UBND TP Đà Nẵng và UBND tỉnh Thừa Thiên Huế.
Thứ trưởng Bộ Văn hóa Đặng Thị Bích Liên trao bằng Di tích quốc gia Hải Vân quan cho chính quyền Đà Nẵng và Thừa Thiên-Huế. Ảnh: Nguyễn Đông.
Di tích nằm trên phần đất của thị trấn Lăng Cô (Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế) và phường Hòa Hiệp Bắc (quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng).
Hải Vân quan còn có tên là Ải Vân (vì trước đây là một cửa ải), là cụm bố phòng quân sự với hệ thống thành lũy, nhà kho, pháo đài thần công… nằm trên đường thiên lý Bắc Nam, ở độ cao 490 m so với mực nước biển.
Theo sử sách, Hải Vân quan xây từ đời nhà Trần và được trùng tu vào thời nhà Nguyễn (năm Minh Mạng thứ 7, 1826). Cửa nhìn về phủ Thừa Thiên đề ba chữ "Hải Vân quan", còn cửa nhìn về Quảng Nam đề "Thiên hạ đệ nhất hùng quan".
Dưới triều Nguyễn (triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam), Hải Vân quan là cửa ải quan trọng, là cửa ngõ vào kinh đô Huế từ phía nam nên luôn có binh sĩ cùng vũ khí quy mô trấn giữ.
Năm 1835, vua Minh Mạng đã cho khắc Hải Vân quan cùng với sông Vĩnh Điện và cửa Hàn Giang lên Dụ Đỉnh để làm quốc bảo. Nơi đây cũng ghi dấu ấn nhiều trận đánh giữ nước.
Trải qua nhiều thăng trầm, Hải Vân quan bị xâm hại, xuống cấp và nằm hoang phế do chồng lấn địa giới giữa Đà Nẵng và Huế. Một tháng trước, lần đầu tiên giám đốc Sở Văn hóa hai địa phương đã bắt tay nhau cứu Hải Vân.
Lãnh đạo hai địa phương Đà Nẵng và Huế cùng cắm mốc khoanh vùng bảo vệ di tích Hải Vân quan. Ảnh: Nguyễn Đông.
Sau lễ công bố và đón nhận bằng Di tích quốc gia, UBND TP Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên Huế đã ký bản ghi nhớ phối hợp quản lý di tích, đồng thời cắm mốc khoanh vùng bảo vệ di tích Hải Vân quan.
Theo đó, hai địa phương sẽ thành lập tổ công tác liên ngành bảo vệ, phát huy giá trị di tích; dựng biển giới thiệu về di tích và bản đồ khoanh vùng bảo vệ; giới thiệu, quảng bá hình ảnh; dọn vệ sinh, cảnh quan môi trường xung quanh...
Hai địa phương sẽ cùng nhau hoàn thiện hồ sơ khoa học di tích Hải Vân quan để báo cáo, đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình Chính phủ xếp hạng Hải Vân quan là Di tích cấp quốc gia đặc biệt.
Nguyễn Đông