Một tàu hải cảnh của Trung Quốc. Ảnh: DefPost.
"Tình hình Biển Đông diễn biến phức tạp, trong đó có các hành động đơn phương như quân sự hoá, gia tăng tập trận quân sự, đặc biệt là tàu khảo sát HD-8 của Trung Quốc được các tàu hải cảnh và dân binh hộ tống xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, tiến hành các hoạt động khảo sát trái phép", Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh ngày 31/7 phát biểu tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 52 ở Thái Lan, theo thông cáo của Bộ Ngoại giao.
Phó thủ tướng nhấn mạnh những hành động này vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam theo Công ước Luật biển 1982. Đây còn là diễn biến tiếp theo của các hoạt động cải tạo bồi đắp quy mô lớn và quân sự hoá các cấu trúc tranh chấp trên biển. Các diễn biến này làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng và ảnh hưởng trực tiếp tới hoà bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, vi phạm Tuyên bố ứng xử các bên ở Biển Đông (DOC) và đi ngược lại cam kết duy trì môi trường thuận lợi cho đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Phó thủ tướng Phạm Bình Minh đề nghị ASEAN giữ vững đoàn kết và tiếng nói chung; tái khẳng định các nguyên tắc và cam kết đối với hoà bình và ổn định; lên tiếng kêu gọi kiềm chế; không có các hành động đơn phương làm phương hại tiến trình đối thoại và hợp tác khu vực, cản trở hoạt động kinh tế hợp pháp của các nước ven biển và nỗ lực xây dựng một COC hiệu lực, thực chất.
Chuỗi các hội nghị ASEAN tại Thái Lan, nước giữ vai trò Chủ tịch ASEAN năm nay, được tổ chức ngày 29/7 - 3/8 với sự tham dự của đại diện hơn 30 nước, trong đó có Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Ngọai trưởng Trung Quốc Vương Nghị.
Nhóm tàu khảo sát Hải Dương 8 (HD-8) trong những ngày qua có các hoạt động vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam ở khu vực phía Nam Biển Đông. Việt Nam đã thực hiện nhiều biện pháp phù hợp như trao công hàm phản đối cho phía Trung Quốc, yêu cầu rút ngay tàu khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 20/7 nhấn mạnh "hành động lặp đi lặp lại" của Trung Quốc nhằm vào hoạt động phát triển dầu khí ngoài khơi "đe dọa an ninh năng lượng khu vực, đồng thời làm suy yếu thị trường năng lượng Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và cởi mở". Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ Eliot L. Engel ngày 26/7 kêu gọi Trung Quốc rút tàu và chấm dứt hành vi bắt nạt, vi phạm chủ quyền của Việt Nam ở Biển Đông.
Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN ngày 31/7 ra tuyên bố chung bày tỏ lo ngại về việc cải tạo đất, các hoạt động và sự cố nghiêm trọng tại Biển Đông. Họ kêu gọi các bên tự kiềm chế, tránh hành động có thể làm phức tạp thêm tình hình, giải quyết tranh chấp hòa bình theo luật pháp quốc tế.
Phương Vũ