Quyết định rút điệp viên được thông qua hồi giữa năm 2017, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và đại sứ Nga tại Mỹ Sergey Kislyak tại Phòng Bầu dục, Nhà Trắng, theo CNN.
Trong cuộc gặp, ông chủ Nhà Trắng đã thảo luận nhiều tin tình báo tuyệt mật về hoạt động của phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Syria với phía Nga, một số quan chức chính quyền Mỹ tiết lộ hôm 10/9. Tổng thống Mỹ nói rằng các thông tin được cung cấp từ Israel, nhưng tình báo Israel không cho phép phía Mỹ chia sẻ thông tin với Nga vì có thể làm lộ điệp viên của họ ở Trung Đông.
Thông tin tình báo mà Trump đưa ra trong cuộc gặp không liên quan trực tiếp tới điệp viên tại Nga, nhưng vẫn khiến các quan chức Mỹ lo ngại lộ danh tính nguồn tin. Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) khi đó là Mike Pompeo cho rằng có quá nhiều dữ liệu bị công bố và hối thúc thực hiện chiến dịch rút điệp viên, vốn chỉ được áp dụng khi tình báo Mỹ tin rằng nguồn tin đang gặp nguy hiểm cận kề.
Ngoại trưởng Lavrov (trái), Tổng thống Trump (giữa) và đại sứ Kislyak tại Phòng Bầu dục hồi tháng 5/2017. Ảnh: AFP.
Điệp viên được coi là nguồn tin cấp cao nhất của Mỹ trong Điện Kremlin, có chức vụ cao trong hệ thống an ninh quốc gia Nga, theo một cựu quan chức tình báo cấp cao của Mỹ. Các nguồn tin của CNN cho hay điệp viên có thể tiếp cận với Tổng thống Nga Vladimir Putin và thậm chí có khả năng chụp ảnh các tài liệu trên bàn làm việc của lãnh đạo Nga.
Các nguồn tin cho biết người này đã cung cấp thông tin cho phía Mỹ trong hơn một thập kỷ và chỉ có các quan chức trong chính phủ và các cơ quan tình báo Mỹ biết về sự tồn tại của điệp viên cấp cao đó. "Không có giải pháp thay thế nào tương đương trong chính phủ Nga, bởi người đó đã cung cấp nhiều phân tích về Putin", một nguồn tin cho hay.
Quyết định rút người dường như được tình báo Mỹ đưa ra sau nhiều tháng lo sợ. Điệp viên trên và nhiều người khác từng có nguy cơ bị phát hiện từ cuối nhiệm kỳ của cựu tổng thống Barack Obama, nhất là khi họ đã hợp tác với Mỹ suốt nhiều năm.
Điệp viên ban đầu từ chối phương án rút khỏi Nga do lo ngại về nguy cơ bị lộ mặt, nhưng sau đó thực hiện theo kế hoạch. Chiến dịch rút điệp viên khỏi Nga được thực hiện thành công.
Việc bí mật rút điệp viên khiến Mỹ mất nguồn cấp tin then chốt trong bối cảnh căng thẳng giữa Washington và Moskva gia tăng. "Ảnh hưởng sẽ rất lớn vì việc gây dựng nguồn tin tại các khu vực khó tiếp cận, đặc biệt là Nga, là rất khó khăn. Bạn không thể tìm lại một người như vậy chỉ trong thời gian ngắn", cựu quan chức tình báo Mỹ nói.
Pompeo khi được đề cử làm giám đốc CIA hồi đầu năm 2017. Ảnh: Reuters.
Trump và một số quan chức cấp cao được thông báo trước khi chiến dịch giải cứu diễn ra. Chi tiết về nhiệm vụ này và nơi ở mới của điệp viên Nga vẫn được giữ kín.
Khi được đề nghị bình luận về thông tin, Brittany Bramell, giám đốc truyền thông CIA, nói: "Việc CNN đưa tin rằng CIA đưa ra quyết định mang tính sinh tử mà không dựa trên những phân tích khách quan và quá trình thu thập thông tin kỹ lưỡng là không đúng. Đồn đoán không có căn cứ rằng việc Tổng thống xử lý tin tình báo nhạy cảm nhất - vốn được cung cấp cho ngài ấy mỗi ngày - khiến Mỹ phải thực hiện chiến dịch rút điệp viên là không chính xác".
Tuy vậy, đây không phải lần đầu tiên Trump gây lo ngại cho cộng đồng tình báo Mỹ vì cách ông xử lý các thông tin tuyệt mật. Tổng thống Mỹ mới đây đăng trên Twitter hình ảnh tên lửa đẩy của Iran phát nổ trên bệ phóng, khiến nhiều người lo sợ rằng chương trình do thám tuyệt mật của Mỹ đã bị Trump công khai.
Người phát ngôn của Pompeo từ chối bình luận về thông tin. Thư ký báo chí Nhà Trắng Stephanie Grisham cho biết: "Bản tin của CNN không chỉ không chính xác mà còn có nguy cơ gây nguy hiểm cho tính mạng người khác". Điện Kremlin chưa đưa ra bình luận.
Vũ Anh (Theo CNN)