Thủ tướng Shinzo Abe trong bài phát biểu tưởng niệm 70 năm Nhật đầu hàng trong Thế chiến II. Ảnh: Reuters
"Nhật đã liên tục bày tỏ cảm xúc hối tiếc sâu sắc và xin lỗi chân thành vì hành động trong chiến tranh", ông Abe hôm nay nói, cho biết nước này đã gây ra những tổn hại và nỗi đau không đo đếm được với "những người vô tội".
"Lập trường do các nội các trước đã nói rõ và sẽ không suy chuyển trong tương lai", BBC dẫn lời thủ tướng Nhật cho biết.
Ông nhấn mạnh những thế hệ sau chiến tranh của Nhật, vốn chiếm 80% dân số, "không liên quan đến cuộc chiến đó". "Chúng ta không nên để con, cháu chúng ta và các thế hệ sau nữa, những người không liên quan đến cuộc chiến đó, cứ phải xin lỗi như số mệnh định sẵn", ông nói. Nhưng ông nói thêm người Nhật vẫn phải "đối diện thẳng thắn với lịch sử".
Ông Abe đang chịu áp lực trước việc tránh gây phẫn nộ với Trung Quốc và Hàn Quốc, hai nước quan trọng trong khu vực, nhưng cũng phải thoả mãn những người theo chủ nghĩa dân tộc trong nước, vốn không hài lòng trước những yêu cầu xin lỗi vì quyết định trong lịch sử.
Ông không đề cập trực tiếp đến những nô lệ tình dục bị ép phục vụ lính Nhật trong chiến tranh, nhưng cho biết "phẩm giá và danh dự của nhiều phụ nữ bị tổn thương nghiêm trọng trong chiến tranh ở thế kỷ 20".
Năm 1995, Thủ tướng Nhật bấy giờ là Tomiichi Murayama đưa ra tuyên bố mang tính bước ngoặt, trong đó bày tỏ "lời xin lỗi chân thành" và "hối tiếc sâu sắc" đối với "chế độ cai trị thuộc địa và sự xâm lược" của Nhật. Quan điểm này được Thủ tướng Junichiro Koizumi nhắc lại 10 năm sau đó.
Phản ứng trước tuyên bố lần này của ông Abe, hãng thông tấn Yonhap của Hàn Quốc cho rằng ông Abe đã tỏ ra "hối tiếc sâu sắc" nhưng không đưa ra lời xin lỗi của riêng ông. Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Yun Byung-se nói với người đồng cấp Nhật rằng hành động của Tokyo quan trọng hơn bất cứ điều gì khác, nghĩa là chỉ nói không chưa đủ.
Trong khi đó, hãng thông tấn Trung Quốc Xinhua chỉ trích ông Abe vì "xin lỗi với giọng điệu giảm nhẹ".
Trọng Giáp