Tòa Giám mục giáo phận Phát Diệm đang triển khai dự án thay thế toàn bộ phần mái ngói của nhà thờ chính tòa. Thời gian sửa chữa dự kiến hai tháng, hoàn thiện vào cuối tháng 4.
Quần thể kiến trúc nhà thờ Phát Diệm được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1988. Tỉnh Ninh Bình và các cơ quan liên quan đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận nhà thờ Phát Diệm là di sản văn hóa thế giới.
Khoảng 1.500 m2 mái ngói nhà thờ chính tòa Phát Diệm đang lần lượt được công nhân dỡ bỏ, bắt đầu từ phần mái bên cánh phải rồi lợp lại theo kiểu cuốn chiếu từ phía tháp chuông ngược lên gian Cung thánh.
Linh mục Antoni Phạm Văn Khánh, quản lý Tòa giám mục Phát Diệm, cho biết loại ngói cũ xuất xứ từ Hạ Long, sử dụng từ năm 2000 trong đợt đại tu nhà thờ. Sau 25 năm, nhiều viên ngói bị nứt gãy gây thấm dột.
Ngoài ra, loại ngói cũ được làm theo công nghệ tuynel nên bề mặt quá nhẵn, sau thời gian sử dụng chúng không ngả màu rêu phong mà vẫn đỏ au khiến giới chuyên gia đánh giá "không phù hợp với kiến trúc công trình cổ kính như nhà thờ Phát Diệm, cần được thay thế".
Một viên ngói cũ nặng trung bình 2,7 kg, tính tổng trọng lượng số ngói từng lợp ở nhà thờ chính tòa Phát Diệm lên tới hơn 440 tấn. Vì quá nặng nên theo kỹ sư Vũ Quốc Bảo, lâu dài sẽ gây hiện tượng mỏi mái, lực tải dài hạn sẽ không tốt cho hệ thống cột kèo, rui mè, tác động đến kết cấu và an toàn của công trình.
Tòa giám mục Phát Diệm hiện bố trí tốp thợ 7 người triển khai dự án, trong đó chỉ một người lợp ngói (công đoạn quan trọng nhất), số còn lại tham gia các phần việc phụ. Do đó mỗi ngày nhóm thợ chỉ hoàn thiện khoảng 30 m2.
Tòa Giám mục Phát Diệm giải thích nhiều người lợp sẽ khó đều tay khiến phần mái mới không đồng nhất, giảm thẩm mỹ và độ bền...
Loại ngói mới thay thế cũng là ngói mũi nhưng đúc thủ công truyền thống, lấy từ tỉnh Vĩnh Phúc. Mỗi viên nặng trung bình 1,5 kg, ước tính nhà thờ chính tòa Phát Diệm cần 165.000 viên ngói mới.
Với ưu điểm nhẹ, bề mặt có độ ma sát lớn hơn vì được cắt bằng tay nên loại ngói mới sẽ ngả màu rêu phong theo thời gian, phù hợp với kiến trúc cổ, theo kỹ sư Vũ Quốc Bảo.
Sau hơn hai tuần thi công, một phần mái ngói mới đã hoàn thiện. Riêng phần nóc và các bờ đốc phải chờ lợp xong toàn bộ công trình mới xây đắp, chỉnh trang.
Nhìn từ phía cuối nhà thờ chính tòa Phát Diệm, các lớp ngói mới và cũ có sự khác biệt lớn về màu sắc.
Trong thời gian sửa chữa, sinh hoạt tôn giáo và tham quan của du khách tại nhà thờ chính tòa Phát Diệm vẫn diễn ra bình thường. Chỉ khu vực nhỏ phía đường kiệu bên phải nhà thờ được đơn vị thi công rào chắn nhằm đảm bảo an toàn.
Ngoài thay ngói nhà thờ chính tòa, Tòa giám mục Phát Diệm còn sửa chữa một số hạng mục khác như lắp dựng hàng rào bằng đá lối vào cổng chính, chỉnh trang hang đá Đức Mẹ...
Nhà thờ Phát Diệm hay còn gọi là nhà thờ đá Phát Diệm là quần thể nhà thờ Công giáo được đánh giá đẹp nhất Việt Nam. Công trình tọa lạc trên diện tích hơn 6 ha ở thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn, cách Hà Nội khoảng 120 km.
Trải qua gần 130 năm tồn tại, dù chịu nhiều tác động từ thiên tai, chiến tranh, công trình vẫn vững chãi, được giữ gìn nguyên trạng.
Lê Hoàng