Nội dung này được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra tại Dự án xây dựng đường kết nối với cầu Phú Mỹ - một trong nhiều dự án thực hiện theo hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao) tại TP HCM.
Khởi công năm 2008 với mức đầu tư 1.275 tỷ đồng và hoàn thành năm 2013, dự án gồm: đường Vành đai phía Đông, từ cầu Phú Mỹ đến cầu Rạch Chiếc (hơn 379 tỷ đồng); đường trên cao nối từ nút giao thông khu A Nam Sài Gòn đến cầu Phú Mỹ (hơn 563 tỷ đồng); nút giao thông khu A Nam Sài Gòn (hơn 332 tỷ đồng).
Tuyến đường dẫn cầu Phú Mỹ kết nối trực tiếp với nút giao Mỹ Thủy ra vào cảng Cát Lái (quận 2) và Phú Hữu (quận 9) hồi đầu tháng 8. Ảnh: Gia Minh.
Dự án tạo thành tuyến huyết mạch giữa quận 2, 7, 9 và kết nối giao thông với cảng Cát Lái, Phú Hữu, cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây... Công trình giúp giảm áp lực giao thông cho khu trung tâm, giảm kẹt xe khu Nam Sài Gòn.
Năm 2008, UBND TP HCM chuyển thực hiện dự án từ vốn ngân sách nhà nước sang hình thức đối tác công - tư (PPP), hợp đồng BT. Tuy nhiên theo kết luận của Kiểm toán Nhà nước, thành phố khi đó chưa gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các bộ, ngành liên quan lấy ý kiến xây dựng danh mục, công bố dự án.
Lúc lựa chọn nhà đầu tư, TP HCM không đấu thầu mà chỉ định Công ty BOT Cầu Phú Mỹ (sau này là Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Phú Mỹ - PMC) thực hiện, trong khi đơn vị này chưa lập hồ sơ đề xuất gửi UBND thành phố và xác minh năng lực tài chính. Việc này không đúng quy định.
Đặc biệt, PMC không lập, trình UBND thành phố phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư trước khi làm. Ngày 13/2/2017, UBND TP HCM mới có quyết định phê duyệt điều chỉnh báo cáo nghiên cứu khả thi, nhưng các nội dung không thuộc trường hợp được điều chỉnh. Điều đó dẫn đến tổng mức đầu tư điều chỉnh tăng chưa đúng gần 227 tỷ đồng.
Ngoài ra, theo kiểm toán nhà nước, PMC đã chỉ định nhà thầu xây dựng khi chưa đủ điều kiện pháp lý. Tiến độ dự án kéo dài 55 tháng, song UBND TP HCM và các đơn vị liên quan chưa xác nhận rõ trách nhiệm của nhà đầu tư với những thiệt hại do chậm tiến độ. Thời gian chờ quyết toán dự án cũng bị kéo dài tới 4 năm từ lúc hoàn thành.
Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ rõ, chi phí đầu tư dự án được UBND thành phố phê duyệt quyết toán hồi tháng 7/2018 còn nhiều sai sót, chênh lệch hơn 368 tỷ đồng (đã thanh toán cho nhà đầu tư hơn 355 tỷ đồng). Ngoài ra, trong phê duyệt quyết toán dự án còn một số nội dung khác chưa đủ cơ sở pháp lý, chưa phù hợp hợp đồng BT với giá trị hơn 646 tỷ đồng.
Quá trình thực hiện do sự hạn chế năng lực tài chính của nhà đầu tư nên dự án phải thay đổi hình thức thanh toán. PMC không thực hiện đúng cam kết hoàn thành 5,5 km còn lại của tiểu dự án đường Vành đai phía Đông...
Kiểm toán Nhà nước cũng đề cập tại dự án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền không kiểm tra định kỳ, đột xuất việc tuân thủ quy định về quản lý chất lượng công trình; thanh toán 1.339,5 tỷ đồng cho nhà đầu tư khi chưa phê duyệt điều chỉnh tổng vốn đầu tư và điều chỉnh giá trị hợp đồng BT là sai quy định. Nhiều khoản thanh toán khác cho PMC cũng chưa đúng.
Kiểm toán Nhà nước đề nghị UBND TP HCM rà soát, quyết toán lại các chi phí đầu tư chưa đủ cơ sở với tổng giá trị hơn 646 tỷ đồng. UBND TP HCM phải kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan. Riêng nhà đầu tư phải nộp lại ngân sách hơn 355 tỷ đồng.
Hiện PMC mới nộp 5 tỷ đồng. Ngày 25/6, nhà đầu tư đã đề xuất sẽ làm việc với tổ chức tín dụng cơ cấu lại các khoản vay, cam kết từ quý 4 năm nay và đều đặn hàng quý sẽ nộp khoảng 35,5 tỷ đồng, hoàn đủ cuối năm 2022.
Lãnh đạo TP HCM hiện chỉ đạo Sở Tài chính rà soát, tham mưu để thành phố báo lại Kiểm toán Nhà nước xem xét kiến nghị của nhà đầu tư. Đối với phần quyết toán hơn 646 tỷ đồng, UBND thành phố đã giao Sở Xây dựng, Tài chính phối hợp Sở Giao thông Vận tải rà soát hợp đồng để giải quyết.
Cầu Phú Mỹ nối quận 2 và 7, khởi công năm 2005, với vốn đầu tư 2.077 tỷ đồng. Lúc khánh thành vào lễ Quốc khánh năm 2009, đây là cầu dây văng có quy mô lớn nhất nước với chiều dài hơn 2 km, tĩnh không thông thuyền cao 45 m và được xem là cây cầu biểu tượng của TP HCM. Cầu có sáu làn xe, kết nối khu đô thị mới Thủ Thiêm và khu đô thị Phú Mỹ Hưng.
Gia Minh