 |
|
Một góc thành cổ Bam khi chưa bị động đất phá hủy. |
Toàn bộ toà thành cổ kính sau hàng trăm năm, thậm chí hàng nghìn năm tồn tại đã không thể chịu đựng được những chấn động mạnh 6,3 độ Ricter. Các hãng thông tấn Iran cho biết hầu như tất cả các công trình kiến trúc đặc sắc ở Bam đã bị phá hủy.
Bam nổi tiếng trên thế giới vì là một toà thành có kiến trúc và vật liệu xây dựng độc đáo, được khởi dựng từ 2000 năm trước trong thời kỳ Sassanid (224-651 trước CN). Nhưng những địa điểm thu hút nhiều du khách nhất là các công trình xây trong thế kỷ 16 và 17, thời kỳ cực thịnh của vương triều Safavid.
 |
|
Thành cổ Bam trước trận động đất. |
Trong số những công trình kiến trúc đáng chú ý của Bam, ngoài toà thành cổ còn có ngôi đền Zoroastrian (xây từ thời Sassanid), thánh đường Thứ sáu (dựng trong giai đoạn 866-903) và khu lăng mộ Mirza Naeem, một nhà thiên văn học nổi tiếng sống từ 3 thế kỷ trước. Vật liệu xây dựng chủ đạo ở thành cổ Bam là gạch, đất sét trộn rơm cùng những thứ tận dụng từ cây cọ và chà là. Đây là quần thể kiến trúc lớn nhất thế giới được dựng lên từ những vật liệu dạng này.
 |
|
Thành cổ Bam sau trận động đất. |
Dưới triều đại Safavid (1501-1722), Bam có diện tích 6 km vuông và được bao bọc bằng một thành luỹ với 38 ngọn tháp canh khổng lồ. Safavid được nhắc đến như một đế chế hùng mạnh trong lịch sử Iran, đủ sức đối đầu với đế quốc Ottoman ở phía Tây và đế quốc Mughals ở phía đông.
Theo các nhà nghiên cứu, dân số Bam dưới thời Safavid khoảng 9.000 đến 13.000 người. Bam không thể sánh với kinh đô Isfahan về mặt chính trị nhưng vào lúc cực thịnh, đây là điểm đến của khách hành hương, trung tâm buôn bán quan trọng trên con đường tơ lụa huyền thoại, nối thế giới phương Đông kỳ bí với một châu Âu đang khao khát hàng hóa.
 |
Sau cuộc xâm lược của người Afghanistan năm 1722, vị trí kinh tế của thành Bam suy yếu dần. Thành phố đóng vai trò như trung tâm của các doanh trại quân đội cho đến năm 1932 thì tàn lụi và trở thành một đô thị nhỏ buồn tẻ.
Năm 1953, Iran đã huy động các kiến trúc sư, nhà nghiên cứu lịch sử để khôi phục lại khu phố cổ ở Bam. Dần dần thành phố này đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn, hàng năm thu hút hàng chục nghìn người đến thăm từ khắp nơi trên thế giới. Nhưng đến hôm nay, điều đó chỉ là quá khứ vì trận động đất ngày 26/12 đã vĩnh viễn cướp đi hòn ngọc di sản này của Iran.
Đình Chính (theo BBC, Tehran Times)