"Một tỷ lệ lớn bệnh nhân trong tháng qua gặp phải các triệu chứng hô hấp do kích ứng. Họ phàn nàn bị ho, tức ngực, thở khò khè khi ở ngoài trời", bác sĩ hô hấp Lancelot Pinto nói từ phòng khám của mình ở Mumbai, đô thị đông dân nhất Ấn Độ.
Thủ đô New Delhi của nước này đã thu hút chú ý toàn cầu, khi không khí độc hại khiến thành phố như "buồng hơi ngạt" mỗi mùa đông. Nguyên nhân được cho là do nông dân đốt rơm ở các tỉnh lân cận.
Tuy nhiên, trong vài tuần của tháng 11 và tháng 12/2022, Mumbai, vốn hiếm khi phải hứng khói bụi như New Delhi, lại nhiều lần ghi nhận mức độ ô nhiễm không khí tồi tệ hơn thủ đô.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), khu vực Nam Á đang phải hứng chịu tình trạng không khí ô nhiễm nghiêm trọng. Gần 60% dân số khu vực hít thở không khí có nồng độ bụi mịn hoặc muội than cao gấp 7 lần so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gây ra 2 triệu cái chết sớm mỗi năm.
Ajay Sharma, nhà sáng lập một công ty tư vấn nhập cư, cho rằng không khí ô nhiễm là động lực lớn khiến giới giàu có Ấn Độ rời đất nước. "Của cải có ích gì khi mất nhiều năm tuổi thọ ở New Delhi?", ông đặt câu hỏi.
Cư dân Mumbai, nơi có khu ổ chuột lớn nhất Ấn Độ, vốn thường không phải lo lắng về tình trạng này. Song thực tế hiện rất khác.
Mumbai chìm trong màn sương bụi ngày 9/12/2022. Ảnh: AFP.
"Mọi người coi Mumbai là đô thị ven biển, nơi gió biển đóng vai trò máy lọc không khí, điều này khiến họ nghĩ chỉ có miền bắc Ấn Độ mới gặp vấn đề và họ vẫn an toàn", Anumita Roy Chowdhury, giám đốc nghiên cứu và vận động chính sách tại Trung tâm Khoa học và Môi trường, giải thích.
Bà cho rằng cách nghĩ lầm tưởng này cần được loại bỏ, nhấn mạnh y khoa đang chỉ ra rằng "nhiều người đổ bệnh và chết ở mức độ ô nhiễm ghi nhận ở Mumbai, Chennai, Bangalore ở các bang miền tây và miền nam Ấn Độ". Người dân Mumbai thậm chí không thể nhìn thấy từ đầu này đến đầu bên kia của cầu Sea Link dài 5,6 km.
Nhóm khí tượng học theo dõi vấn đề này cho biết chỉ số ô nhiễm của Mumbai tăng đột biến, với 20 ngày liên tiếp ghi nhận mức "kém" hồi tháng 12/2022, so với 6 ngày trong cùng kỳ 2021. Bốn ngày đạt mức "tồi tệ", trong khi năm 2021 không ghi nhận ngày nào.
Trẻ em khu ổ chuột chơi đùa trong làn khói đốt rác ở phía đông Mumbai, Ấn Độ, ngày 6/5/2022. Ảnh: AFP.
Tiến sĩ Gufran Beig, nhà sáng lập Safar, hệ thống dự báo chất lượng không khí Ấn Độ, cho rằng hệ thống tự làm sạch không khí thiên nhiên của thành phố đã bị "hỏng". Tốc độ gió bề mặt mùa đông năm nay chậm hơn nhiều so với mức trung bình 10 năm qua. Gió cũng không đổi hướng và mang theo không khí biển vài ngày một lần như thường lệ.
"Luồng gió cần thiết từ đại dương thổi vào đất liền chỉ xuất hiện vào tuần trước", Beig giải thích vào thời điểm trước Giáng sinh. Trước đó, không có cơn gió nào cuốn lượng khí thải khổng lồ từ xe cộ, đốt rác thải, công nghiệp, bụi xây dựng.
Ông Beig cho biết hiện tượng lưu thông bất thường này là một phần trong quá trình biến đổi các kiểu gió, do hiệu ứng La Nina kéo dài ở nước này.
Mumbai đã cập nhật kế hoạch lọc sạch không khí vào năm 2019, song vẫn chưa đủ. Giới chuyên gia khẳng định các quan chức phải cấp thiết thực hiện các biện pháp trước khi "gió đổi chiều".
Đức Trung (Theo Financial Times)