5 tháng đầu năm, Việt Nam xuất khẩu sầu riêng đạt nửa tỷ USD, tăng 18 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Trong số các thị trường, Trung Quốc nhập sầu riêng Việt nhiều nhất với giá trị 477 triệu USD, chiếm 95% tổng giá trị xuất khẩu nhóm hàng này.
Sự đổ bộ của sầu riêng Việt vào Trung Quốc đang khiến người Thái bất an. Do đó, nước này vừa mở tuyến vận chuyển đường sắt Thái Lan - Lào - Trung Quốc để đưa sầu riêng sang quốc gia tỷ dân trong thời gian nhanh và tiết kiệm chi phí nhất.
Chia sẻ trên Thainews, Terapong Techasathian, trợ lý Giám đốc Điều hành tại Pan-Asia Silk Road Ltd (PAS), cho hay gần cuối tháng 4, công ty này đã lập kỷ lục khi vận chuyển 25 container sầu riêng từ Thái Lan đến Trung Quốc qua tuyến Map Ta Phut - Quảng Châu. Chuyến tàu đến đích trong 4 ngày rưỡi, nhanh hơn dự tính ban đầu là 6 ngày.
Theo người phát ngôn Chính phủ Thái Lan Anucha Burapachaiisri, quốc gia này đã xuất khẩu 477.700 tấn sầu riêng tươi sang Trung Quốc, tương đương 62,4 tỷ Bath (1,75 tỷ USD) trong 5 tháng đầu năm nay. Đây là kim ngạch xuất khẩu cao nhất cùng kỳ trong 30 năm qua.
Kim ngạch xuất khẩu tăng vọt này nhờ việc khai thác tuyến đường sắt cao tốc Lào - Trung nằm trong hành lang thương mại biển - đất liền quốc tế mới. Tuyến đường này giúp Thái Lan giảm thời gian vận chuyển trái cây sang Trung Quốc từ 8-10 ngày xuống còn 4 ngày rưỡi, hạn chế tối đa hư hỏng trong quá trình vận chuyển.
Hải quan kiểm tra sầu riêng Thái Lan khi xuất qua Trung Quốc. Ảnh: DITP
Trước đó, hồi tháng 3, nước này cũng đã có động thái giữ chân khách hàng Trung Quốc khi nâng cao tiêu chuẩn chất lượng sầu riêng xuất khẩu. Theo đó, họ quy định chất tạo khô tối thiểu trong quả phải đạt 35%, thay vì 32% như năm ngoái. Theo chuyên gia bảo vệ thực vật, chất tạo khô trong quả tăng, nước ít đi giúp quả sầu riêng chắc và ngon hơn.
Đánh giá về động thái mới này, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Vina T&T, cho rằng người Thái là bạn hàng lâu năm của Trung Quốc nên khi thấy thị phần bị lung lay bởi sự trỗi lên của sầu riêng Việt, họ đã cố gắng chuyển mình.
Việc quốc gia này rút ngắn thời gian vận chuyển hàng từ Thái Lan sang Trung Quốc xuống một nửa là nỗ lực lớn. Thế nhưng, thời gian vận chuyển trái cây của họ hiện vẫn cao hơn so với Việt Nam (1,5-3 ngày, tùy thuộc vào hoạt động thông quan). Ngoài ra, sầu riêng Thái chỉ có theo mùa và thường bị dịch bệnh gây hại, còn hàng Việt gần như có quanh năm, thời tiết thuận lợi nên đây là lợi thế để phủ sóng nhiều hơn ở thị trường này.
Đồng quan điểm, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng, Việt Nam đang có nhiều lợi thế hơn so với Thái Lan vì giáp biên với Trung Quốc.
Theo ông, việc vận chuyển sầu riêng bằng đường sắt của Thái Lan tuy rút ngắn thời gian nhưng làm tăng chi phí. Cụ thể, xuất hàng bằng đường sắt phải theo chuyến và khung thời gian nhất định, chi phí đầu tư container lạnh và máy phát điện đi kèm tốn kém. Trong khi đó, hàng đi đường bộ chi phí đầu tư thấp, một ngày có thể huy động vài trăm container lạnh vận chuyển sầu riêng lên các cửa khẩu phía Bắc xuất sang Trung Quốc một cách dễ dàng.
Ông Nguyên cũng cho rằng sức tiêu thụ sầu riêng tại thị trường Trung Quốc vẫn có xu hướng tăng cao, dự báo lên 2 triệu tấn thời gian tới. Tuy nhiên, cuộc đua đưa loại quả này vào Trung Quốc ngày càng khốc liệt với nhiều đối thủ (ngoài Thái Lan còn có Malaysia, Philippines). Do đó, ngoài tận dụng các lợi thế mà không quốc gia nào có được, người Việt cần nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư thương hiệu sầu riêng ngon, đảm bảo an toàn thực phẩm.
Ngoài ra, các doanh nghiệp chế biến cần đẩy mạnh công nghệ cao để sản xuất ra các sản phẩm làm từ sầu riêng hoặc xuất khẩu quả này đã tách vỏ để việc bảo quản và vận chuyển tối ưu hơn.
Thi Hà