Chủ tịch HĐQT Công ty An Cư Lạc Nghiệp, Nguyễn Vĩnh Minh Thành đánh giá, TP HCM sẽ gặp không ít khó khăn khi làm căn hộ siêu rẻ loại 100 triệu đồng như Bình Dương ngay cả khi có sự hỗ trợ chính sách và miễn giảm thuế, phí. Ông Thành chỉ ra 3 thách thức liên quan đến tầm nhìn vĩ mô TP HCM sẽ phải đối mặt khi làm căn hộ nhỏ và rẻ nhất Việt Nam.
Quỹ đất rẻ gần nơi làm việc không còn nhiều
Điều kiện hàng đầu của thị trường nhà ở trong các đô thị lớn tại Việt Nam là nơi sống và làm việc phải gắn liền nhau. Đặc thù của TP HCM nơi làm việc được bố trí tại các quận trung tâm thành phố, nơi ở tỏa ra xung quanh và khu dân cư thuộc khu trung tâm hiện hữu TP HCM cũng đã lấp đầy. Khoảng cách tối đa từ nơi ở đến chỗ làm mà người lao động có thể chấp nhận được trong điều kiện giao thông như TP HCM ước tính trên dưới 15km.
Khảo sát căn hộ 100 triệu đồng Bình Dương nằm cách các nơi làm việc dưới 10km, giá đất thổ cư 2 triệu đồng một m2 (tại thời điểm năm 2014). Để làm được căn hộ siêu rẻ như tỉnh bạn, TP HCM cần quỹ đất giá rẻ tương đương với cự ly hợp lý, cụ thể cách nơi làm việc không quá 15km.
Tuy nhiên, thách thức đối với TP HCM là quỹ đất nằm trong cự ly 15km đã hình thành mặt bằng giá khá cao hoặc đã được những doanh nghiệp xây dựng căn hộ thương mại tầm 1-1,5 tỷ đồng một căn. Quỹ đất rẻ chỉ còn lại những khu vực cách trung tâm làm việc 18-20km trở lên nhưng khu vực này lại có hạ tầng giao thông (cầu, đường) và hạ tầng xã hội (các tiện ích dịch vụ) chưa phát triển đồng đều.
Nếu quỹ đất cho căn hộ 100 triệu đồng tại TP HCM gượng ép dời ra cự ly xa nơi làm việc thì cần điều chỉnh quy hoạch bằng nhiều biện pháp hành chính lẫn kinh tế. Chẳng hạn như khuyến khích giãn dân ra vùng ven bằng chính sách ưu đãi thuế phí, đầu tư thêm cho hệ thống hạ tầng giao thông và hạ tầng xã hội, hạn chế thành lập - mở thêm công ty mới ở khu trung tâm... Những điều này khó có thể thực hiện ngay và đòi hỏi mất rất nhiều thời gian.
TP HCM sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức khi làm căn hộ 100 triệu đồng. Ảnh: Duy Trần
Mối lo phá vỡ quy hoạch
Bình Dương là thành phố mới, chủ động quy hoạch chức năng phát triển công nghiệp, chi phí rẻ nên có điều kiện làm căn hộ 100 triệu đồng. Trong khi đó, TP HCM là siêu đô thị đã được quy hoạch lâu hơn, thiên về thương mại - dịch vụ, giá cả đắt đỏ, làm nhà siêu rẻ là bài toán hóc búa. Thành phố hơn 10 triệu dân này có 80% dân số hoạt động các ngành nghề đặc thù buôn bán, giao thương, cung ứng dịch vụ, giải trí đủ mọi phân khúc. Kinh tế đến đâu, khu dân cư mọc lên đến đó, trung bình giá đất đô thị TP HCM gấp đôi, ba các tỉnh thành lân cận và quy hoạch chạy theo sau đô thị hóa.
Các khu công nghiệp ở TP HCM chỉ nằm những vị trí ngoại ô hoặc giáp ranh tỉnh bạn nhưng chi phí đất tại đây cũng đã ở ngưỡng cao qua những chu kỳ sốt đất. Trong khi đó, Bình Dương bố trí các khu công nghiệp giữa lòng đô thị, nhà ở cũng gắn liền theo, điển hình là căn hộ 100 triệu đồng thuộc khu công nghiệp Việt Nam Singapore.
Việc xây căn hộ 100 triệu đồng tại TP HCM là một thách thức không chỉ đối với việc phát triển sản phẩm mà ngay cả cơ quan quản lý nhà nước cũng chịu áp lực trong việc duy trì không gian đô thị đúng quy hoạch. TP HCM khó có thể xây nhà siêu rẻ hàng loạt khi quỹ đất hạn hẹp mà vẫn phải duy trì vị thế, giữ đúng chức năng của trung tâm kinh tế, thương mại lớn của cả nước.
Như vậy, nhà ở siêu nhỏ (căn hộ 100 triệu đồng - 30m2) vừa đặt ra thách thức về giá thành và chi phí sản xuất sản phẩm, vừa gây lo ngại về nguy cơ phá vỡ quy hoạch của thành phố. Bởi lẽ, nhà siêu nhỏ, siêu rẻ đi đôi với không gian sống chật hẹp, chất lượng quản lý ở mức trung bình thấp trở xuống, là nỗi băn khoăn của thành phố về những khu ổ chuột mới trong tầm nhìn phát triển đô thị dài hạn.
Hạ tầng giao thông - xã hội TP HCM đang quá tải
Bình Dương là thành phố mới được quy hoạch sau này và dân số ở mức trung bình nên hạ tầng thông thoáng và đồng bộ. Trong khi đó, TP HCM là đô thị trên 10 triệu dân (theo thống kê chưa chính thức đến năm 2016 đã lên mức 12 triệu dân) và đang chịu sức nén gấp nhiều lần so với quy hoạch cũ của người Pháp trước đây.
Mặc dù hạ tầng đô thị đã được đầu tư lớn tính bằng đơn vị chục tỷ USD trong một thập niên qua (giai đoạn 2007-2017) nhưng vấn nạn kẹt xe, tắc đường, ngập nước vẫn chưa được giải quyết triệt để. Tốc độ đô thị hóa của TP HCM tăng mạnh trong nhiều thập niên qua, khiến đô thị này quá tải cục bộ trong khu vực nội đô và các vị trí cửa ngõ.
Để xây dựng mô hình căn hộ 100 triệu đồng buộc phải tăng mật độ sử dụng đất do diện tích nhà nhỏ dưới chuẩn, điều này đồng nghĩa với tăng áp lực hạ tầng. Ví dụ: hệ thống điện, nước, cầu, đường, trường, trạm, bệnh viện... có thể không đáp ứng kịp với tốc độ tăng dân số. Do đó, để tránh kịch bản quá tải này, các khu căn hộ siêu nhỏ và siêu rẻ này cần phải tránh xa khu nội đô TP HCM, lùi ra những khu vực ngoại thành hẻo lánh hơn để giảm áp lực hạ tầng giao thông. Tuy nhiên, tại những khu vực này lại khó thu hút người dân về sống vì cách xa nơi làm việc.
Theo ông Thành, những thách thức trên khiến cho ý tưởng làm nhà giá rẻ, căn hộ 20-30m2 của TP HCM dù ra đời trước nhưng lại về sau Bình Dương. Mối lo ngại của cơ quan quản lý trước kịch bản tác động tiêu cực của căn hộ nhỏ giá siêu rẻ phá vỡ quy hoạch đô thị là hoàn toàn có cơ sở. Chính vì vậy, để giải bài toán căn hộ 100 triệu đồng TP HCM cần nhiều gói giải pháp đồng bộ và quyết tâm cao kèm theo những điều kiện, tiêu chuẩn khắt khe mới có thể về đích.
Vũ Lê ghi