Thôn Thèn Pả thuộc xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, nằm dưới chân núi Rồng, nơi đặt cột cờ Lũng Cú, được coi là điểm cực Bắc của Việt Nam, cách thị trấn Đồng Văn khoảng 26 km. Thèn Pả vẫn giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống lâu đời của đồng bào dân tộc Mông như nhà trình tường, mái ngói âm dương, trang phục thổ cẩm và đặc biệt là Tết năm mới.
Tết của người Mông ở Thèn Pả kéo dài khoảng một tháng. Người dân thường mổ lợn từ ngày 15 đến 30/12 (âm lịch) để làm cỗ đón Tết. Lễ cúng tổ tiên được thực hiện vào ngày đầu tiên của năm mới. Sau đó, người dân đi thăm hỏi người thân và tham gia các lễ hội mùa xuân. Tiêu biểu nhất là lễ hội Gầu Tào với các tiết mục văn nghệ, trò chơi dân gian. Đây cũng là dịp để những chàng trai, cô gái người Mông gặp gỡ và nên duyên.
Những năm trước, các hộ dân trong làng tự chuẩn bị đón Tết. Đây là năm đầu tiên dân bản tập trung đón Tết và tham gia các hoạt động văn nghệ, trò chơi dân gian tại một sân cộng đồng trong bản.
Anh Vũ Gia Đại (Thái Nguyên), người cùng bà con tổ chức sự kiện, cho biết các hoạt động chính được tổ chức vào ngày 25/1. Trước đó, người dân đã dọn dẹp khu vực sân trung tâm làng, vận chuyển bàn ghế, dựng bạt để chuẩn bị mở cỗ ngay dưới cột cờ Lũng Cú.
Sau phần lễ cúng, người dân ăn cỗ với các món ăn được chế biến từ thịt lợn, thịt gà và đặc biệt là mèn mén (cơm ngô), món ăn đặc trưng của người Mông ở Hà Giang.
Sau phần lễ là phần hội với các hoạt động văn nghệ, trò chơi dân gian truyền thống như ném pao (ảnh), múa khèn, thổi sáo, thi hát đối giao duyên.
Tham gia lễ hội đa phần là người dân làng Thèn Pả và một vài du khách được mời đến. Người dân tập trung xung quanh sân làng, vui vẻ theo dõi các tiết mục văn nghệ và cổ vũ cho những người chơi.
Do vị trí nằm xa thị trấn Đồng Văn, là năm đầu tổ chức nên chưa có nhiều du khách đến trải nghiệm Tết Mông Thèn Pả như ở phố cổ Đồng Văn hay Mèo Vạc.
Mùa xuân, Thèn Pả nói riêng và Hà Giang nói chung vào mùa đẹp nhất khi hoa đào, hoa mận và hoa lê cùng khoe sắc. Dự kiến năm nay hoa nở rộ vào rằm tháng Giêng (15/1 âm lịch). Du khách có thể ghé thăm Thèn Pả và nghỉ qua đêm tại phòng homestay trong nhà dân, giá dao động 150.000 - 180.000 đồng một đêm.
Quỳnh Mai
Ảnh: Nguyễn Sỹ Đức