Mạng xã hội ngày 29/1 chia sẻ video một tên lửa diệt hạm R-360 Neptune còn tương đối nguyên vẹn mắc cạn trên bãi biển gần thành phố cảng Taganrog của Nga. Quả tên lửa được mệnh danh "Thần biển" này có thể đã bị phòng không Nga bắn hạ nhưng không bị phá hủy hoàn toàn, sau đó trôi dạt vào bãi biển.
Đây chính là mẫu tên lửa từng được Ukraine sử dụng để tập kích nhiều mục tiêu quan trọng của Nga, nổi bật nhất là vụ bắn chìm tàu Moskva, soái hạm của Hạm đội Biển Đen, hồi tháng 4/2022.
Neptune được Ukraine chế tạo dựa trên thiết kế của tên lửa Kh-35 từ thời Liên Xô, nên có hình dạng bên ngoài tương tự như dòng này. Điểm khác biệt là bề mặt cánh ổn định chính của Neptune không phẳng như Kh-35. Các nguyên mẫu ban đầu của tên lửa Neptune có thiết kế cánh tương đồng hơn với quả đạn của Nga.
Tên lửa Neptune Ukraine trôi dạt vào bờ biển Nga trong video đăng ngày 29/1. Video: Telegram/ Warhistoryalconafter
Ukraine được cho là đã hoán cải tên lửa Neptune để có thể tấn công mục tiêu trên đất liền, trong đó có vụ phá hủy hệ thống phòng không S-400 của Nga tháng 8 năm ngoái. Xác tên lửa Neptune trôi dạt vào bãi biển Nga bị mất phần mũi, nên không rõ đây có phải phiên bản đã được hoán cải hay không.
"Lực lượng Nga có thể thu được nhiều thông tin tình báo hữu ích về năng lực của dòng Neptune nếu thu được quả đạn, qua đó phát triển các phương án ứng phó", chuyên gia quân sự Joseph Trevithick của Drive nhận định.
R-360 Neptune được Viện thiết kế Luch của Ukraine lần đầu công bố tại một triển lãm quốc phòng ở thủ đô Kiev năm 2014, nhưng mẫu tên lửa diệt hạm này không thu hút được chú ý cho đến khi Ukraine sử dụng nó để đánh chìm soái hạm Moskva. Viện thiết kế Luch cho biết Neptune đã được cải tiến đáng kể so với dòng Kh-35 về tầm bắn và hệ thống điện tử, thêm rằng nó được thiết kế để tiêu diệt tàu mặt nước có lượng giãn nước lên tới 5.000 tấn.
Quả đạn Neptune dài hơn 5 m, trang bị 4 cánh ổn định giữa thân, có tổng khối lượng 870 kg, trong đó đầu đạn nặng khoảng 150 kg. Quả đạn được đẩy khỏi ống phóng bằng tầng đẩy sơ tốc dùng nhiên liệu rắn, trước khi động cơ phản lực turbine MS-400 được kích hoạt, giúp nó đạt tốc độ cận âm và tầm bắn khoảng 300 km.
Mô hình tên lửa Neptune trưng bày tại triển lãm ở Kiev năm 2021. Ảnh: Wikimedia
Phiên bản diệt hạm của tên lửa Neptune sử dụng hệ thống dẫn đường quán tính để bay tới khu vực được chỉ định, trước khi kích hoạt đầu dò radar chủ động để săn tìm và lao vào mục tiêu ở pha cuối một cách chính xác, tương tự dòng Kh-35. Biến thể tấn công mục tiêu trên đất liền được trang bị thêm công nghệ định vị vệ tinh GPS và cảm biến ảnh hồng ngoại để có thể thực hiện nhiệm vụ này.
Thứ trưởng Quốc phòng Ukraine Ivan Havrylyuk tháng 12/2023 cho biết Kiev đang phát triển một phiên bản nâng cấp khác có tên "Neptune dài", song không tiết lộ chi tiết cụ thể.
Dựa vào tên của dự án, giới chuyên gia nhận định Kiev muốn chế tạo mẫu Neptune có chiều dài lớn hơn, tương tự điều một số nước khác từng làm với tên lửa hành trình nội địa. Bằng việc kéo dài phần thân, Ukraine có thể thêm nhiên liệu cho động cơ, giúp tăng đáng kể tầm bắn của tên lửa Neptune.
Vị trí thành phố cảng Taganrog (chấm đỏ). Đồ họa: Google Maps
Phạm Giang (Theo Drive, Forbes)