Theo một vị thẩm phán TAND TP HCM, nếu người lái ôtô cố ý tước đoạt mạng sống người khác thì pháp luật sẽ căn cứ vào hành vi đó để xác định tội danh "giết người" và mức hình phạt tương xứng với điều khoản mà họ phạm phải cũng như hậu quả đã gây ra.
Do vậy, khi luật pháp chứng minh được hành vi giết người trên mang tính côn đồ và những tình tiết tăng nặng khác thì sẽ bị xử theo khoản 1 Điều 93 (có khung hình phạt cao nhất là tử hình). Ngoài những trường hợp quy định trên, người phạm tội sẽ bị xử lý theo khoản 2 của điều này (cao nhất là 15 năm tù).
Trường hợp các cơ quan tiến hành tố tụng không chứng minh được ý thức chủ quan của họ, nhằm cố ý tước đoạt sinh mạng của nạn nhân thì chỉ truy cứu về tội "vi phạm các quy định về điều khiển giao thông đường bộ" với lỗi vô ý (Điều 202, có khung hình phạt cao nhất 15 năm)
Ngoài những trách nhiệm hình sự với những tội danh trên, người gây ra tai nạn còn phải chịu trách nhiệm dân sự đối với bị hại. Nếu nạn nhân chỉ bị thương tích, tài xế phải bồi thường chi phí hợp lý cho việc chữa trị, thu nhập thực tế bị mất, tiền công người chăm sóc và tổn thất về tinh thần. Khi người bị hại mất khả năng lao động và cần có người chăm sóc (suy giảm khả năng lao động vĩnh viễn từ 81% trở lên) tài xế phải chịu luôn chi phí này cho đến khi nạn nhân qua đời.
Còn trong trường hợp nạn nhân chết, người gây tai nạn phải bồi thường toàn bộ chi phí cứu chữa, mai táng, tiền cấp dưỡng cho những người mà nạn nhân có nghĩa vụ cấp dưỡng và tổn thất tinh thần cho gia đình người bị nạn.
Trước sự trùng hợp về khung hình phạt giữa hai tội danh “vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ” (khoản 3, điều 202) và tội giết người (khoản 2, điều 93) với mức từ 7 đến 15 năm, luật sư Nguyễn Minh Thuận (Công ty Luật hợp danh Sài Gòn) cho rằng, đây có thể là nguyên nhân của luồng suy nghĩ "cán bị thương khổ hơn cán chết người".
 |
|
Mức án 8 năm tù cho hành vi 3 lần cán container lên một thiếu nữ của Tuấn bị rất nhiều người cho là nhẹ. Ảnh: Vũ Mai. |
Đưa ví dụ như trong vụ án Đặng Hữu Anh Tuấn, người vừa bị xử 8 năm tù vì hành vi 3 lần để xe container cán chết người, luật sư Thuận nêu, nhiều người cho rằng: Trách nhiệm hình sự thì như nhau, còn trách nhiệm dân sự thì nếu nạn nhân chết sẽ chi ít tiền bồi thường hơn. Theo ông, đây là quan niệm sai lầm.
Không phải bất cứ vụ án nào nếu tài xế lỡ tông người rồi cố tình cán tiếp cho chết đều bị truy tố và xét xử theo khoản 2 điều 93. Bởi lẽ, hành vi của họ nếu có dấu hiệu vi phạm khoản 1 điều 93 thì khung hình phạt cao hơn rất nhiều là từ 12 đến 20 năm, chung thân hoặc tử hình.
"Theo tôi, hành vi của tài xế cán chết người nhằm trốn tránh một phần trách nhiệm dân sự là có động cơ đê hèn khi cán chết nạn nhân", luật sư Thuận đánh giá.
Tuy nhiên, vị luật sư cũng cho rằng, quy định “thế nào là động cơ đê hèn” chưa được cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật một cách chính quy mà chỉ mới là “tổng kết kinh nghiệm xét xử của nước ta từ trước đến nay”. Chẳng hạn tại vụ án Đặng Hữu Anh Tuấn, việc nhận định động cơ đê hèn vẫn có nhiều quan điểm khác nhau. Cấp sơ thẩm đã không xem hành vi của Tuấn có động cơ đê hèn.
"Điều gì sẽ xảy ra nếu như tài xế Tuấn sắp tới bị cấp phúc thẩm cho rằng cố tình cán chết người để trốn tránh một phần trách nhiệm bồi thường là mang động cơ đê hèn và yêu cầu xét xử lại theo hướng tăng nặng hơn theo khoản 1 điều 93. Chẳng ai ngu ngốc đi đổi án tù nặng hơn thậm chí nhận án chung thân hoặc tử hình chỉ để giảm đi một phần trách nhiệm dân sự", luật sư bày tỏ.
Nói về trách nhiệm dân sự trong các vụ va chạm giao thông, luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch (Đoàn Luật sư TP HCM) nêu, việc thỏa thuận bồi thường về trách nhiệm dân sự là thuộc về bên gây ra tai nạn và bên bị tai nạn. Chỉ khi nào các bên không thỏa thuận được thì tòa án sẽ giải quyết. Trong tâm lý người tài xế khi gây ra thiệt hại thường phải giải quyết cho xong phần bồi thường thiệt hại để làm giảm đi trách nhiệm hình sự của mình.
"Nếu người bị hại chết, nghĩa vụ bồi thường thường ngắn hơn và chỉ một lần. Còn khi nạn nhân bị tàn tật, trách nhiệm bồi thường kéo dài vì phải có nghĩa vụ chăm sóc.. Nhưng dù với bất cứ lý do gì, cách suy nghĩ "cán chết người đỡ hơn cán thành thương để tránh dây dưa bồi thường" là quá dã man, không thể chấp nhận được", luật sư Trạch nêu quan điểm.
Vũ Mai