Năm 1916, Henri Charrière mồ côi cha mẹ khi mới 10 tuổi và được các chị gái nuôi dưỡng. Sau hai năm phục vụ trong hải quân Pháp, như nhiều người lính, ông có rất nhiều hình xăm, một trong số này là con bướm trên ngực, tượng trưng cho tự do. Về quê cưới vợ và có một con gái, Charrière cố gắng sống tốt nhưng vẫn bị kéo vào thế giới ngầm Paris.
Charrière "khởi nghiệp" với việc ăn cắp và phá két sắt; được giới xã hội đen gọi với bí danh Papillon (tiếng Pháp nghĩa là con bướm) do hình xăm từ thời đi lính.
Tên trộm Charrière nhanh chóng thiết lập các mối quan hệ trong thế giới ngầm song luôn tỏ ra lịch sự và ăn mặc như quý ông. Theo tin đồn ở Paris, Charrière thời đó làm "ma cô bí mật", ngoại tình với một cô gái điếm. Charrière sống hai mặt: trong thế giới ngầm và với vợ con.
Cảnh sát không thích Charrière, tức giận vì không thể bắt được trong vụ nào rõ ràng. Cuối cùng, năm 1931, Charrière bị buộc tội giết một "ma cô". Cảnh sát chỉ tuyên bố có "thông tin bí mật" chứng minh có tội và không đưa ra bất kỳ bằng chứng vật chất nào.
Henri Charrière hầu tòa ở Pháp, khoảng năm 1930 trong bộ dạng bảnh bao. Ảnh: Allthatinteresting
Vào ngày hầu tòa, Charrière xuất hiện trong bộ vest chỉn chu, thắt nơ cổ và tóc vuốt ngược. Luật sư tỏ ra bực tức, nói rằng lẽ ra thân chủ nên ăn mặc giản dị hơn để lấy được thiện cảm của bồi thẩm đoàn. Dù bằng chứng duy nhất chống lại Charrière là tin đồn, bồi thẩm đoàn đã tuyên bản án chung thân, cộng với 10 năm lao động khổ sai.
Charrière bị chuyển đến một nhà tù trên hòn đảo nhiệt đới ở Guiana thuộc Pháp có tên là Saint Laurent du Maroni. Tại đây, tù nhân phải lao động khổ sai trong thời tiết nắng như thiêu đốt. Nhiều người đã gục ngã vì kiệt sức, vì bệnh nhiệt đới hoặc suy dinh dưỡng. Nhưng Charrière không có ý định ở đó lâu.
Vụ đào tẩu đầu tiên vàp ngày 29/11/1933, Charrière trốn thoát thành công khỏi bệnh xá ở Saint Laurent cùng với hai bạn tù. Đi dọc theo bờ biển qua Trinidad và Curaçao để đến Colombia, họ nhận được sự giúp đỡ từ nhiều nhóm người. Thời tiết xấu khiến cả ba không thể rời khỏi bờ biển Colombia và bị bắt trở lại.
Suốt 11 năm tiếp theo, Papilon vượt ngục tổng cộng 7 lần nhưng đều thất bại. Pháp thời đó quy định, người vượt ngục bất thành bị phạt 2 năm biệt giam cho lần đầu tiên, lần thứ hai là 5 năm biệt giam và sau đó sẽ được gửi đến nhà tù ác mộng nhất thế giới ngày đó, Đảo Quỷ, để sống phần đời còn lại trong sự cô lập.
Năm 1944, Charrière bị đày đến Đảo Quỷ, nơi có những vách đá dựng đứng, sóng rất mạnh. Cai ngục tự tin rằng không ai có thể trốn thoát khỏi đây nên không cử người canh chừng các tù nhân.
Trong thời gian ở đây, Charrière quyết định đơn giản hóa kế hoạch đào tẩu bằng cách thả mình xuống biển từ vách đá, sử dụng một túi dừa làm bè. Để chuẩn bị cho cuộc chạy trốn, Charrière quan sát kỹ những con sóng và khoá huấn luyện hải quân trong quá khứ đã giúp tìm ra giải pháp.
Charrière nhận ra con sóng ở nhịp thứ 7 lớn nhất so với những con khác, và có thể đủ mạnh để đẩy mình ra xa hòn đảo.
Charrière thuyết phục một đồng phạm trốn cùng. Hai người trải qua 4 ngày 3 đêm lênh đênh trên những chiếc túi đựng đầy dừa khô, vượt qua cơn đói mỗi ngày bằng cùi dừa nạo trong khi phập phồng sợ những đàn cá mập. Nhưng người bạn đồng hành bất hạnh bị sóng cuốn biệt tích khi chỉ còn cách đất liền, bờ biển Guyana hơn 200 m. Sau 8 lần vượt ngục, Charrière thành người tự do.
Henri Charrière là một trong số ít tù nhân trốn thoát được Đảo Quỷ, sau đó trở thành nhà văn nổi tiếng với cuốn truyện viết về chính mình. Ảnh: Allthatsinteresting
Charrière đến Venezuela, làm nghề đào vàng, khai thác dầu mỏ và buôn ngọc tra, trước khi định cư ở thủ đô Caracas. Một năm sau khi kết hôn, ông trở thành công dân Venezuela.
Ở tuổi 62, đọc về Albertine Sarrazin, tác giả cuốn sách bán chạy nhất, L'Astragale nhưng từng là gái bán dâm, Charrière nảy ra ý tưởng viết sách.
Cuốn Papillon ra đời và được ông khẳng định chứa "75% sự thật cuộc đời" đã xuất bản năm 1969, bán 700.000 bản chỉ trong 10 tuần.
Năm 1970, chính phủ Pháp ân xá để ông có thể trở lại Paris quảng bá sách. Cuốn sách sau đó được đạo diễn Franklin Schaffner dựng thành bộ phim cùng tên vào năm 1973. Charrière được mời làm cố vấn chọn địa điểm quay.
Ông không bao giờ được xem bộ phim này vì qua đời ở Tây Ban Nha vào ngày 29/7/1973 ở tuổi 66 do ung thư vòm họng.
Thời điểm đó, Papilon đã bán được hơn 5 triệu bản trên toàn thế giới, và tiếp tục làm say lòng độc giả cho đến ngày nay.
Hải Thư (Theo Allthatinteresting, RFI, Murderpedia)