Nguyễn Thị Hồng Hà -
- Ông quan niệm thế nào khi có ý kiến cho rằng "Nếu chịu khó đọc nhiều, bạn cũng có thể tự mày mò để trở thành nhà văn" theo kiểu "tự phát mà thành danh"?
- Theo tôi, muốn trở thành nhà văn cần hội tụ ít nhất bốn yếu tố: năng khiếu, ý thức về số phận đất nước, dân tộc, ý thức về số phận mỗi con người và kiến thức toàn diện về mọi lĩnh vực...
Nhà trường là nơi đào tạo bồi dưỡng những người viết văn trẻ, tạo nguồn lực bổ sung cho đội ngũ nhà văn chuyên nghiệp. Việc nâng cao trình độ hiểu biết nói chung và nghiệp vụ nói riêng cho các nhà văn là cần thiết.
- Mô hình đào tạo của trường Viết văn Nguyễn Du cũ đã bị "đổ" từ tháng 7/2004. Ông có sợ trường mới sẽ lăn theo "vết xe cũ" không?
- Không! Trường chúng tôi đào tạo mỗi khóa từ ba đến sáu tháng. Đối tượng học viên ở mọi lứa tuổi, mọi trình độ khác nhau.
Chúng tôi chỉ cung cấp những kiến thức cơ bản nhất cho học viên, không đào tạo theo mô hình đại học. Những ai có năng khiếu văn chương đều có thể nộp đơn dự học. Quan niệm của tôi là: "với nghề viết, cái mà dạy được đó là: không nên viết như thế nào".
- Có nghĩa là, bất kỳ ở trình độ nào, học viên cũng được nhận vào học, kể cả mới học hết bậc tiểu học, miễn là có năng khiếu văn chương, theo kiểu "trăm hoa đua nở"?
- Đúng! Học viên có thể là những nguời đã tốt nghiệp đại học, cao học nhưng cũng có thể là những nguời chỉ mới học hết lớp 7, lớp 8.
- Ở các nước khác trên thế giới vẫn tồn tại những trường viết văn danh tiếng như trường Gorki ở Nga, trường Lỗ Tấn ở Trung Quốc... Trong hơn một thập kỷ qua, con số các trường đại học Anh có mở khóa viết văn sau đại học (MA) đã tăng từ 8 lên 85 trường... Tại sao ở Việt Nam lại không thể đào tạo nghề viết văn theo hệ đại học?
- Khoa sáng tác - lý luận - phê bình trường Đại học Văn hoá và trường bồi dưỡng Viết văn tại Quảng Bá thuộc Hội Nhà văn VN sẽ cùng song song phát triển, hai bên không loại trừ nhau.
- Thưa ông, cơ cấu tổ chức, quy mô đào tạo của nhà trường như thế nào?
- Ban giám hiệu của nhà trường gồm có:
Tôi (Phan Hồng Giang) hiệu trưởng.
Nhà văn Ma Văn Kháng - đương kim Chủ tịch Hội đồng văn xuôi - Phó hiệu trưởng.
Nhà thơ Vũ Quần Phương - chủ tịch Hội đồng thơ - Phó hiệu trưởng.
Khóa 1 sẽ tuyển sinh khoảng từ 30 đến 40 người. Thời gian học tối thiểu là ba tháng, tối đa là sáu tháng. Trường không tuyển sinh liên tục mà mỗi năm một khóa.
- Nhà trường "nhắm" vào đối tượng nào?
- Thí sinh là những người do các hội văn nghệ giới thiệu hoặc những người viết tự do có nộp đơn. Tiêu chuẩn tối thiểu là phải có tác phẩm đã được công bố, đạt trình độ nhất định.
- Ngoài nhiệm vụ đào tạo bồi dưỡng những người viết văn trẻ, trường có hoạt động nào dành riêng cho các giáo viên dạy văn trong trường phổ thông?
- Hiện nay, ở trong các nhà trường, học sinh đang rất sợ bộ môn văn, nguyên nhân vì cách giảng dạy chưa thực sự hấp dẫn. Giáo viên chưa hiểu hết cái hay, cái đẹp mà mình truyền đạt.
Cách giảng dạy của họ mô phạm quá. Nếu các nhà giáo được tiếp xúc với các nhà văn, bài giảng sẽ sinh động hơn nhiều, khiến các em ham thích văn học hơn.
Với suy nghĩ trên, chúng tôi có ý tưởng sẽ tạo ra những hoạt động dành riêng cho các giáo viên nhà trường phổ thông như tổ chức cho họ gặp gỡ trực tiếp với các nhà văn để họ hiểu hơn quá trình sáng tác của người cầm bút.
- Thưa ông, được biết nhà trường đang trong giai đoạn hoàn tất. Ông có thể giới thiệu sơ qua về nơi ăn ở, sinh hoạt của học viên?
- Hiện nay, ngôi trường đã được xây xong, gồm 6 tầng. Tầng 1 là nhà ăn, tầng 2 là hội trường. Các tầng còn lại là ký túc xá gồm 20 phòng khép kín, đầy đủ tiện nghi.
Bên cạnh nhà trường là bảo tàng văn học vẫn chưa xây xong. Số lượng tuyển sinh tương đương với số phòng ở khu nội trú, mỗi phòng 2 người.
- Đến với trường Viết văn Nguyễn Du, học viên được ưu tiên gì?
- Chúng tôi cũng đang đề nghị lên trên, sẽ cấp học bổng cho những hoàn cảnh khó khăn, gia đình neo đơn, gia đình có công với nước hay những đối tượng ở vùng sâu, vùng xa...
- Vậy học phí của trường ở mức nào?
- Trường hoạt động trên tinh thần "lấy thu bù chi", không được bao cấp hoàn toàn. Học viên có thể đóng góp thêm học phí nhưng khoản phí có thể chấp nhận được. Khoảng 1 triệu một khoá học. Một số bạn ở hội văn nghệ được gửi sang sẽ có trợ cấp của hội. Tiền ăn, tiền ở các bạn có thể tự lo.
- Hiện tại, đã có bao nhiêu người đăng ký dự tuyển?
- Cũng có một số người ở các hội văn nghệ giới thiệu. Chúng tôi chưa thông báo chiêu sinh chính thức nên số lượng chưa nhiều.
- Học viên được đào tạo theo hình thức nào?
- Song song với quá trình sáng tác của bản thân, học viên sẽ được bổ sung thêm kiến thức bổ trợ như kiến thức chung về kinh tế, chính trị, xã hội trên bình diện thế giới cũng như bình diện quốc gia, những kiến thức chung về triết học và các ngành nghệ thuật liên quan, kiến thức văn học chung và kiến thức chuyên sâu về nghề nghiệp viết văn.
Kinh nghiệm sáng tác sẽ do chính các nhà văn đã thành danh đến chia sẻ, trao đổi với học viên.
Ra trường, học viên chỉ được cấp chứng chỉ đã đào tạo qua lớp bồi dưỡng Viết văn Nguyễn Du nên nó không có giá trị theo ngạch bậc nhà nước.
- Nhà trường có phân khoa không?
- Không! Chúng tôi cung cấp kiến thức chung nhất cho học viên. Môn chuyên ngành, học viên sẽ được trao đổi kinh nghiệm riêng với các nhà văn, nhà thơ đã thành danh.
- Với vai trò là hiệu trưởng, ông có phương án gì để thúc đẩy sự phát triển của nhà trường trong tương lai?
- Nhà trường hiện nay mới ở giai đoạn hình thành. Sau khi đã có tiền đề vững chắc, chúng tôi sẽ đề cập đến hướng lâu dài.
Có thể, nếu có điều kiện, chúng tôi sẽ mở những lớp học lưu động dành cho đối tượng học viên ở xa chưa có điều kiện đến Hà Nội học tập.
Học viên sẽ được tổ chức đi thực tế, mở rộng quan hệ hợp tác đối ngoại...
Nguyễn Thị Hồng Hà thực hiện
(Nguồn: Tiền Phong)