 |
|
Rác thải gây ô nhiễm vùng biển Khánh Hoà. |
Những con số đáng báo động trên được các nhà khoa học đưa ra tại Hội thảo Bảo vệ môi trường và Phát triển bền vững ở Việt Nam (ngày 14-15/8). Các áp lực về kinh tế và dân cư sẽ vẫn tiếp tục đè nặng và làm suy giảm diện tích rừng, nguồn nước, đất đai, khí hậu... cho đến khi VN thực sự có được mô hình phát triển bền vững.
Rừng báo động đỏ!
Trong nhiều vấn đề môi trường mà VN đang phải đối đầu, nghiêm trọng nhất là nạn phá rừng, khai thác quá mức tài nguyên sinh học, tài nguyên đất xuống cấp, bảo tồn nguồn nước ngọt kém hiệu quả, thiếu nước ngọt và ô nhiễm gia tăng... Những rắc rối trên ngày càng trầm trọng hơn do dân số tăng nhanh và nạn đói nghèo chưa được giải quyết căn bản.
Các nhà khoa học có tên tuổi như GS Vũ Tuyên Hoàng, GS Võ Quý... nhận định môi trường VN hoàn toàn chưa thoát khỏi nguy cơ bị huỷ hoại do tác động của phát triển kinh tế. Không những thế, sang thế kỷ 21, những yêu cầu mới về bảo vệ môi trường ngày càng làm lộ rõ những yếu kém của chúng ta.
Trong vòng chưa đầy 50 năm, độ che phủ rừng giảm từ 43% xuống còn 28% diện tích cả nước, và chỉ còn khoảng 10% là rừng nguyên thuỷ. Rừng phía bắc giảm sút trầm trọng nhất, trong vòng 48 năm giảm từ 95% xuống còn 17%. Nhiều tỉnh miền núi cũng "trọc hoá" như Lai Châu (7,88%), Lào Cai (5,38%).
Từ 1995 đến 1999, ở 4 tỉnh Tây Nguyên có hơn 18.500 ha rừng bị khai phá, nhiều nơi trở thành đất hoang cằn cỗi. Đến nay, cả nước có tới 33,3% diện tích tự nhiên là đồi núi trọc. Độ che phủ của rừng phòng hộ đầu nguồn chỉ còn 20%, mà mức báo động là 30%. Mặc dù các nỗ lực khôi phục rừng vẫn được tiến hành, nhưng nhìn chung rừng vẫn suy thoái, còn cách xa mức ổn định và đạt hiệu quả bảo vệ môi trường. Ước định tỷ lệ mất rừng hằng năm là 120.000-150.000 ha. Cho dù chương trình trồng 5 triệu ha rừng được hoàn thành và tốc độ trồng rừng được đẩy nhanh đến mức mong muốn là 300.000 ha/năm thì cũng chưa thể bù đắp ngay được mức phá rừng hiện tại.
Thừa nước mà vẫn thiếu nước
Mặc dù là một trong những quốc gia có nguồn tài nguyên nước phong phú nhất thế giới (khoảng 64.000 m3/người/năm) nhưng cũng đã có lúc các nhà máy thuỷ điện bị thiếu nước vào mùa khô. Nhiều vùng như Lai Châu, Hà Tĩnh, Quảng Trị, nhân dân phải đi xa nhiều cây số kiếm nước. Nước thải sinh hoạt và công nghiệp làm nhiễm bẩn nguồn nước ở nhiều vùng. Một số địa phương ven biển có nguồn nước bị nhiễm mặn hoặc chua do quá trình phát triển kinh tế hoặc khai thác nước ngầm quá mức. Tỷ lệ dân được sử dụng nước sạch ở VN mới chỉ có 50%.
Các vùng môi trường biển và ven biển xuống cấp, diện tích đất ngập nước thu hẹp, đa dạng sinh học cũng giảm sút, các đô thị bị ô nhiễm vượt quá tiêu chuẩn cho phép nhiều lần. Môi trường nông thôn, do cơ sở hạ tầng yếu kém, cũng đang gặp phải các vấn đề cấp bách về nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường.
Thiếu tiền và thiếu người quản lý
Hệ thống quản lý nhà nước về môi trường còn thiếu nhiều thứ: Người ít, tổ chức chưa tương xứng với nhiệm vụ. VN có tỷ lệ 4 cán bộ môi trường/1 triệu dân. Tỷ lệ này quá ít ngay cả so với những nước như Campuchia (55 người/1 triệu dân). Vẫn còn thiếu các văn bản về quản lý chất thải, kiểm soát ô nhiễm, khắc phục sự cố môi trường...
Mặt khác, trong thời gian qua, chính hoạt động phát triển nông nghiệp và nông thôn cũng phần nào phá vỡ môi trường sinh thái. Tỷ lệ nghèo vẫn còn lớn, ý thức bảo vệ môi trường kém nên nạn phá rừng của 400.000 hộ du canh du cư khó có thể đẩy lùi một sớm một chiều.
Để có được một nền nông nghiệp bền vững, còn cần rất nhiều các quy hoạch, các lựa chọn cơ cấu cây trồng vật nuôi, cơ cấu kinh tế nông thôn, các chính sách khuyến khích dân làm giàu và bảo vệ môi trường và nhất là nâng cao dân trí cho các cộng đồng.
(Theo Lao Động)