Tại buổi họp báo ra mắt bộ hình ảnh truyền thông giảm cầu tiêu thụ động vật hoang dã trái pháp luật ngày 27/9, bà Bùi Thúy Nga, Quản lý Chương trình Cấp cao, Tổ chức TRAFFIC (mạng lưới giám sát buôn bán động vật hoang dã Việt Nam), cho biết thực tế sừng tê giác được săn lùng nhiều tại châu Á, đặc biệt là ở Việt Nam và Trung Quốc là do ảnh hưởng từ y học cổ truyền có từ hàng ngàn năm trước với quan niệm sừng tê giác mang tính hàn - có thể hạ sốt, chữa chảy máu cam, thanh nhiệt lương huyết và giải độc.
Một khảo sát hành vi người tiêu dùng Việt Nam do Dự án Bảo vệ Động vật Hoang dã Nguy cấp được USAID tài trợ, Ban quản lý các Dự án lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là chủ dự án, cho thấy 8% trong số 863 người được hỏi thừa nhận có sử dụng hoặc mua các sản phẩm từ tê giác, voi hoặc tê tê trong 12 tháng gần nhất. Ngoài ra, 8% cho biết họ có họ có ý định mua những sản phẩm này trong tương lai.
Một trong những lý do người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm từ tê giác, tê tê làm thuốc là vì tin tưởng chúng có thể chữa bệnh, đặc biệt là bệnh nan y như ung thư, hay được dùng để giải rượu, hoặc tăng cường sức mạnh nam giới; sử dụng dễ dàng và không có tác dụng phụ. Một số khác coi việc sử dụng các sản phẩm này là cách thể hiện đẳng cấp, địa vị của mình vì chúng rất quý hiếm, có giá trị cao.
"Song, trên thực tế, chưa có tài liệu khoa học nào chứng minh được các công dụng của sừng tê giác hay vảy tê tê như vậy", bà Nga nói.
Các nhà khoa học đã "giải phẫu" sừng tê giác và nhận thấy chúng có cấu trúc dạng ống liên kết với nhau. Cấu trúc này giống với cấu trúc của mỏ chim và móng ngựa. Bề mặt của sừng tê giác là một vỏ bọc keratin cứng. Keratin là một dạng protein hình sợi, được tìm thấy trong tóc, móng tay của con người và vuốt của các loài động vật, móng ngựa. Kết cấu bên trong của sừng tê giác là một khối dày đặc được tạo thành từ canxi và melanin. Như vậy, sừng tê giác không có giá trị chữa bệnh như lời đồn.
Thậm chí, y khoa đã ghi nhận nhiều trường hợp ngộ độc vì tiêu thụ sản phẩm này. Như năm 2022, Bệnh viện Nhi Đồng 2 (TPHCM) tiếp nhận cấp cứu một bệnh nhi 22 tháng tuổi bị ngộ độc do uống bột mài ra từ sừng tê giác nhằm hạ sốt.
Trong vòng 20 năm qua, Việt Nam đã tuyệt chủng 10 loài động vật hoang dã quý hiếm, trong đó có tê giác một sừng, tê giác hai sừng, cá sấu hoa cà... Vì vậy, bà Nga khuyến nghị phải bảo vệ động thực vật hoang dã, giảm thiểu tối đa việc mua bán, vận chuyển, tiêu thụ sản phẩm từ động vật hoang dã, đặc biệt là động vật hoang dã quý hiếm.
Lê Nga