Vị thuốc đông trùng hạ thảo. |
Với trẻ vị thành niên, yếu tố bẩm sinh rất khó can thiệp, nhưng nâng cao chất lượng dinh dưỡng là điều hoàn toàn có thể làm được nhằm giúp cho cơ thể phát triển tốt nhất. Sau đây là 4 món dược thiện đơn giản dành cho trẻ vị thành niên mà cổ nhân đã sử dụng:
Bài 1: Thịt dê 250 g, hoài sơn 25 g, gừng tươi, hành và gia vị vừa đủ. Thịt dê rửa sạch, thái miếng, ướp với gừng tươi đập giập rồi đem hầm với hoài sơn cho thật nhừ, chế thêm gia vị, ăn nóng trong ngày. Công dụng: Kiện tỳ ích vị, thông dương hoạt huyết.
Trong dinh dưỡng cổ truyền, thịt dê vị ngọt tính ấm, là một thực phẩm hết sức quý giá vì có công dụng làm ấm tỳ vị, bồi bổ can thận, ích khí dưỡng huyết, làm thông kinh mạch. Sách Thực vật bản thảo viết: Thịt dê là vật hữu hình, có thể bổ khí cho cơ bắp hữu hình. Nhân sâm và thịt dê đều có khả năng bổ hư trừ nhược, nhân sâm bổ khí, thịt dê bổ hình. Phàm những thứ có mùi vị giống thịt dê đều có thể bồi bổ chứng huyết hư.
Bài 2: Tam thất 5-10 g, gà ri chừng 500 g/1 con. Gà làm thịt bỏ lông và ruột rồi cho tam thất thái lát và gia vị vào trong bụng, đem hầm cách thủy cho chín, ăn trong ngày hoặc hầm nhừ làm canh ăn. Công dụng: hoạt huyết bổ hư, dùng rất tốt cho trẻ vị thành niên cơ thể suy nhược, quá trình sinh trưởng chậm.
Theo y học cổ truyền, tam thất vị ngọt hơi đắng, tính ấm, có công năng hóa ứ chỉ huyết, hoạt huyết giảm đau; thịt gà vị ngọt, tính hơi ấm, có công dụng làm ấm và bồi bổ tỳ vị, ích khí dưỡng huyết, bổ thận ích tinh. Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, ngoài tác dụng hữu ích cho hệ tim mạch, tam thất còn có khả năng bảo hộ tế bào gan, điều tiết chuyển hóa đường, chống lão hóa và tăng cường công năng của tuyến vỏ thượng thận. Mục đích của cổ nhân trong món dược thiện này là mượn công năng hoạt huyết của tam thất để làm sinh huyết mới, kết hợp với tác dụng bồi bổ của thịt gà nhằm đạt được công dụng bổ ích khí huyết cao nhất.
Bài 3: Đông trùng hạ thảo 5 g, chim cút 2 con. Chim cút làm thịt bỏ đầu và phủ tạng rồi cho đông trùng hạ thảo và gia vị vào trong bụng, đem hầm cách thủy chừng 1 giờ là được, ăn trong ngày. Công dụng: cường gân cốt, bổ hư nhược, dùng rất tốt cho trẻ vị thành niên cơ thể gầy yếu, chậm phát dục.
Trong dinh dưỡng cổ truyền, chim cút là một thực phẩm quý, được mệnh danh là "nhân sâm động vật" vì có công dụng bổ tỳ ích khí, làm mạnh gân cốt, rất có lợi cho tình trạng tỳ vị hư nhược, tiêu hóa kém, gân cốt mềm yếu, chậm phát dục. Sách Bản thảo cương mục cho rằng thịt chim cút có thể "tư bổ ngũ tạng, ích trung thực khí, thực gân cốt, nại hàn thử, tiêu kết nhiệt" (bổ ngũ tạng, làm mạnh khí và có lợi cho hệ tiêu hóa, làm cứng gân cốt, tăng sức chịu lạnh chịu nóng, giải nhiệt kết). Theo y thư cổ, đông trùng hạ thảo là một vật phẩm bồi bổ hết sức quý báu, có thể sánh ngang nhân sâm và lộc nhung. Nghiên cứu hiện đại cho thấy, đông trùng hạ thảo có tác dụng tăng cường công năng của tuyến thượng thận, cải thiện chức năng thận, nâng cao năng lực miễn dịch, kháng khuẩn, kháng virus, chống ung thư và phóng xạ.
Bài 4: Xương bò hoặc trâu, xương dê, xương lợn, xương chó và xương gà mỗi thứ 100 g. Tất cả rửa sạch, chặt vụn, hầm nhỏ lửa thật kỹ lấy nước cốt rồi cho hoài sơn 10 g, hạt sen 20 g và gạo tẻ 100 g vào nấu thành cháo, chế thêm gia vị, ăn nóng. Công dụng: cường gân tráng cốt, dùng rất tốt cho trẻ vị thành niên hệ xương khớp phát triển kém, chậm phát dục.
Theo dinh dưỡng học cổ truyền, xương các loại động vật đều có tác dụng bổ thận mà thận lại chủ cốt, sinh tủy, tủy sinh não, vả lại dùng xương động vật để bổ trợ cho hệ xương của nhân thể cũng dựa trên học thuyết "dĩ tạng bổ tạng" (lấy tạng bổ tạng) của cổ nhân. Ví như, nói về xương dê, sách Bản thảo cương mục viết: Xương sống bổ thận và làm thông mạch đốc, có tác dụng trị đau lưng; xương cẳng chân chữa chứng tỳ và thận hư nhược.
ThS. Hoàng Khánh Toàn, Sức Khỏe & Đời Sống