Các bệnh nhân có bệnh cảnh nặng nề, theo bác sĩ Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai. Số bệnh nhân quá nhiều trong tháng 8 là điều bất thường, bởi 6 tháng đầu năm chỉ ghi nhận 4 ca, riêng tháng 7 có 4 người nhập viện. Whitmore là bệnh nhiễm khuẩn có trong đất và nước, xâm nhập qua vùng da bị tổn thương.
Một nữ bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nguy kịch, bị vi khuẩn Whitmore ăn cánh mũi. Tại bệnh viện tuyến dưới, bệnh nhân được chẩn đoán bị nhiễm trùng huyết do tụ cầu. Sau đó ở Bệnh viện Bạch Mai, kết quả cấy máu và mủ vết thương cho thấy dương tính với vi khuẩn Whitmore.
"Chúng tôi phải thay đổi hoàn toàn phác đồ điều trị, nếu không bệnh nhân sẽ nguy hiểm tính mạng", bác sĩ Cường nói.
Trong giai đoạn bệnh tấn công, các bác sĩ điều trị bằng phác đồ đặc hiệu với kháng sinh phối hợp. Sau khi tình trạng toàn thân ổn định, bệnh nhân tiếp tục được điều trị kháng sinh kéo dài kết hợp với các liệu pháp điều trị của chuyên khoa tai mũi họng: rửa vết thương, kiểm soát và xử lý các tổn thương tại mũi - họng.
"Rất may bệnh nhân chỉ tổn thương da, phần mềm ở cánh mũi, chưa tổn thương đến xương. Sau hai tuần điều trị, vết thương đã hết mủ và đang lên da non", bác sĩ Cường nói. Tuy nhiên, bệnh nhân cần tiếp tục giai đoạn duy trì bằng thuốc và điều trị trung bình ít nhất ba tháng, được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa truyền nhiễm nếu không bệnh sẽ có khả năng tái phát, nguy cơ cao tử vong.
Nhờ phát hiện đúng bệnh và điều trị kịp thời, các bác sĩ đã cứu được tính mạng nữ bệnh nhân. Bốn người khác không được may mắn như vậy.
Whitmore còn gọi bệnh melioidosis, là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên. Vi khuẩn này có trong đất, bùn và lây nhiễm chủ yếu do vùng da tổn thương tiếp xúc trực tiếp hoặc hít phải các hạt bụi đất chứa vi khuẩn. Bệnh được phát hiện ở Việt Nam từ những năm 50 của thế kỷ trước và xuất hiện lẻ tẻ tại một số tỉnh phía Nam, được xếp vào bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bị "lãng quên".
Tỷ lệ bệnh nhân tử vong rất cao, tới 40%. Bệnh đang có nguy cơ tái bùng phát ở Việt Nam sau nhiều năm vắng bóng. Người bệnh tiểu đường, phổi và thận mạn tính có nguy cơ dễ mắc bệnh Whitmore với các biểu hiện lâm sàng đa dạng: sốt cao, đau cơ, có các ổ nhiễm khuẩn trên da, áp xe cơ, áp xe gan lách, viêm phổi...
Cánh mũi của bệnh nhân bị vi khuẩn Whitmore tấn công. Ảnh: Mai Thanh.
Theo bác sĩ Cường, khoảng 5-10 năm trước đây mới có 20 ca mắc Whitmore, thì từ đầu năm 2019 đến nay, tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, đã ghi nhận tới 20 ca, chủ yếu từ các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung bộ. Bệnh cảnh lâm sàng đa dạng phức tạp, thường bị chẩn đoán nhầm với các bệnh khác như viêm phổi, lao phổi, áp xe cơ, nhiễm trùng huyết do các vi khuẩn khác như tụ cầu, liên cầu...
Điều trị bệnh Whitmore hết sức khó khăn, phải dùng kháng sinh nhóm ceftazidime hoặc carbapenem, cotrimoxazole tấn công liều cao liên tục trong ít nhất khoảng 2 tuần, sau đó dùng kháng sinh duy trì 3 đến 6 tháng nữa. Nếu không được điều trị đúng liều, đúng phác đồ và theo dõi sát sao, bệnh dễ tái phát, sức khỏe bệnh nhân suy kiệt dần và có thể tử vong. Quá trình theo dõi điều trị bệnh kéo dài, lại tốn kém nên không ít bệnh nhân đã bỏ cuộc. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến thất bại trong điều trị và tỷ lệ tử vong cao.
Bệnh thường xảy ra vào mùa mưa, tập trung tháng 7-11. Những người làm việc tiếp xúc nhiều môi trường đất và nước phải có phương tiện bảo hộ lao động, nếu có trầy xước ngoài da cần điều trị sớm và triệt để.