Sau khi hội chẩn online, ba chuyên gia về chống độc và hồi sức tại Bệnh viện Chợ Rẫy là TS.BS Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, BS.CK2 Trần Thanh Linh, Trưởng khoa Hồi sức Cấp cứu và Dược sĩ Nguyễn Trọng Lộc, khoa Dược, mang thuốc giải độc đi Quảng Nam. Đây là thuốc rất hiếm, thông thường Việt Nam không dự trữ hoặc cả nước chỉ có vài lọ.
Các bác sĩ quyết định cho 3 bệnh nhân nghiêm trọng nhất dùng thuốc giải độc botulinum, theo dõi sát phản vệ trong và sau khi truyền 8 giờ, theo dõi biến chứng loạn nhịp tim, tiếp tục thở máy. Hai bệnh nhân nặng còn lại được theo dõi sát tình trạng yếu liệt để quyết định có sử dụng thuốc giải độc hay không.
Trước đó, Viện Pasteur Nha Trang có kết quả xét nghiệm cấy mẫu cá chép muối chua mà các bệnh nhân đã ăn trước khi có triệu chứng, khẳng định ngộ độc botulinum. Bệnh viện Đa khoa khu vực Quảng Nam - nơi các bệnh nhân đang điều trị - xin chi viện.
10 người bị ngộ độc botulinum chia thành 3 nhóm. Mới nhất là nhóm 4 người gồm 3 nam một nữ, cùng gia đình, ăn cá chép muối chua vào ngày 16/3. Nhóm này hiện có hai bệnh nhân nặng bị liệt tứ chi, suy hô hấp, phải thở máy. Hai người còn lại tỉnh táo nhưng bị nôn, mửa, đau bụng, chân tay yếu.
Một bệnh nhân nữ, 37 tuổi, nhập viện trước gia đình trên hai ngày với các triệu chứng tương tự, bị suy hô hấp và phải thở máy đến nay.
Nhóm thứ ba là gia đình 5 người, ăn cá chép muối chua hôm 5/3, khoảng 12-24 giờ sau lần lượt có triệu chứng đau bụng, nôn ói mệt và yếu dần tay chân. Một bệnh nhân nữ 40 tuổi tử vong sau ba ngày điều trị, 4 người còn lại tình trạng tạm ổn.
Bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy kiểm tra tình trạng một bệnh nhân ngộ độc, đêm 18/3. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Các chuyên gia nhận định, quá trình chế biến muối chua, cá chép được bỏ vào hộp thủy tinh đóng kín sau 2-3 tuần mới lấy ra ăn, tạo điều kiện yếm khí cho vi khuẩn Clostridium Botulinum phát triển. Botulinum là độc tố thần kinh cực mạnh, triệu chứng thường gặp là đau bụng, đau cơ, mệt mỏi, nhìn mờ hay nhìn đôi, khô miệng, nói khó, nuốt khó, sụp mi mắt, yếu cơ toàn thân. Cuối cùng, bệnh nhân khó thở, không thở được do liệt các cơ hô hấp. Các triệu chứng này xuất hiện sau 12-36 giờ, thậm chí lâu hơn, tùy thuộc vào lượng botulinum ăn phải.
Các trường hợp ngộ độc trên sau chưa đầy 24 giờ ăn xuất hiện triệu chứng rối loạn tiêu hóa làm yếu tứ chi tăng dần, ca suy hô hấp là do liệt cơ. Bệnh nhân ngộ độc nặng thường phải thở máy trung bình hai tháng hoặc hơn, mất nhiều tháng để phục hồi và có thể gặp nhiều biến chứng. Nếu không điều trị kịp thời có thể tử vong, liệt không hồi phục.
Về mặt dịch tễ, ba nhóm bệnh nhân trên ngụ ở ba xã, cách nhau dưới 100 km, ngộ độc trong khoảng thời gian tương đương nhau, món ăn gây ngộ độc không cùng một cơ sở sản xuất. Do đó, các chuyên gia Bệnh viện Chợ Rẫy đề nghị nhà chức trách Quảng Nam tìm nguồn nhiễm, cảnh báo người dân trên địa bàn và ngăn chặn khả năng có thêm người bị ngộ độc.
Cá muối chua là món ăn truyền thống của người dân tộc Giẻ Triêng, gia đình tự chế biến với nguyên liệu là cá chép, muối, cơm hoặc bột ngô, ớt trộn, ủ trong hũ kín khoảng 7 ngày. Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Nam Mai Văn Mười khuyến cáo người dân không ăn món chế biến liên quan món cá chép làm chua; không sử dụng thực vật lạ, có nguy cơ gây ngộ độc như nấm rừng, cây củ, quả rừng lạ, côn trùng. Người dân cần chế biến đảm bảo an toàn đối với sản phẩm mang tính truyền thống, tập quán của địa phương; tuyệt đối không được ăn nấm lạ, nấm hoang dại kể cả nấm màu trắng. Không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, có dấu hiệu ôi thiu, mốc, hỏng...
Tháng 8/2020, hàng chục người trên cả nước bị ngộ độc bolutinum do ăn pate Minh Chay, nguy kịch. Khi ấy, hơn 30 năm Việt Nam không ghi nhận ca ngộ độc botulinum nào, do đó không dự trữ huyết thanh cũng như thuốc giải độc. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) điều phối hai lọ thuốc giải độc botulinum từ Thái Lan về Hà Nội để cứu hai vợ chồng ngộ độc botulinum điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. Thuốc có giá 8.000 USD một lọ. Tháng 9/2020, WHO tài trợ khẩn cấp 10 liều thuốc kháng độc botulinum nữa, đưa từ Thụy Sĩ về.
Mỹ Ý