 |
|
Chim ruồi trên cây Helicona. |
Qua nhiều giai đoạn, những con chim đực và cái phát triển mỏ với chiều dài và độ cong khác nhau để có thể khai thác tốt nhất hình dáng các bông hoa chứa mật. Trong khi đó, hoa của cây Heliconia tiến hoá thành các hình dáng khác nhau để thích ứng với mỏ chim vốn là phương tiện trợ giúp quá trình thụ phấn.
Tuy vậy, sự thích nghi giúp cho chim và hoa phát triển trên đảo St. Lucia ở biển Caribbe lại khác với sự thay đổi ở cùng loài chim và hoa cách đó 100 dặm về phía bắc ở Dominica.
"Chúng tôi không thể xác định cái gì xảy ra trước. Qua thời gian, cả mỏ chim và cấu trúc của hoa đều thích ứng với nhau", Ethan J. Temeles của Đại học Amherst nói.
Qua việc nghiên cứu các bộ sưu tầm ở bảo tàng, ông nhận thấy chiều dài của mỏ chim và hình dáng của bông hoa thay đổi theo thời gian và địa điểm. "Chim ở phía bắc Caribbe lớn hơn và có mỏ dài hơn chim ở miền nam... Các con chim đến từ cùng một hòn đảo có thể có độ dài mỏ khác nhau phụ thuộc vào thời điểm chúng được thu thập từ năm 1920, 1970 hoặc hiện tại", Temeles nói. "Chúng tôi cũng nhìn thấy thay đổi tương tự ở loài hoa. Vì vậy câu trả lời là cả 2 đối tác cùng thay đổi với nhau qua thời gian".
Nhưng đồng tác giả nghiên cứu W. John Kress tin rằng cây Helicona đã xuất hiện từ phía nam Carribe khi dãy đảo hình thành hàng nghìn năm trước đây và sự khác biệt giữa chim đực và chim cái dẫn tới sự khác biệt giữa các bông hoa.
Trong loài chim ruồi mà Temeles và Kress nghiên cứu thì con đực lớn hơn con cái còn mỏ chim cái lại dài và cong hơn. Chúng cũng kiếm ăn trên những nguồn ăn khác nhau.
Con đực ăn và bảo vệ cây caribaea, có hoa ngắn hơn nhưng tạo ra nhiều mật hơn. Còn con cái nhỏ hơn thì kiếm ăn trên cây bihai, có hoa dài hơn nhưng không nhiều mật bằng. Vì thế con đực kiểm soát được lượng mật hoa giàu có còn con cái có một nguồn thức ăn riêng mà mỏ của chúng có thể với tới được.
Ở St. Lucia, các nhà nghiên cứu tìm thấy những khu rừng còn rất ít loài cây caribaea được các con chim đực ưa thích. Ở những khu vực này một loài bihai đã phát triển các bông hoa ngắn hơn để các con chim đực có thể kiếm ăn.
Ở Dominica, thay vì 2 loài hoa bihai được tìm thấy như ở St. Lucia, các nhà nghiên cứu tìm thấy 2 loài caribaea, một trong số đó có hoa dài hơn để chim cái có thể sử dụng.
Ở St. Lucia cả 2 loài thực vật sống gần gũi với nhau. Ở Dominica, caribaea được chim đực thích hơn sống ở vùng sườn đồi còn bihai chiếm các hành lang cao hơn. Ở những khu vực mà 2 loài tiếp xúc với nhau thì caribaea có hoa dài hơn để chim cái có thể khai thác.
"Nghiên cứu cung cấp bằng chứng về sự tiến hoá tương hỗ giữa các loài, trong trường hợp này là chim ruồi và Heliconia. Chúng tham dự vào một điệu nhảy tiến hoá, trong đó hình dáng bông hoa phát triển nhằm phù hợp với mỏ chim và mỏ chim lại phát triển tương ứng với hình dáng bông hoa", các nhà khoa học kết luận.
Minh Thi (theo AP)