Mô phỏng của giáo sư Bert Blocken và cộng sự. Video: Ansys.
Video dựng bởi giáo sư Bert Blocken ở Đại học Thiên Chúa Leuven, Bỉ và Fabio Malizia ở Đại học Công nghệ Eiondhoven, Hà Lan cùng công ty công nghệ mô phỏng Ansys, Mỹ, cho thấy những giọt dịch lỏng chứa virus có thể bay xa hơn 2 mét về phía sau khi bạn ho hoặc hắt hơi trong lúc đi bộ, chạy, đạp xe. Vì lý do này, chạy song song cạnh nhau có thể an toàn hơn chạy phía sau bởi nhờ đó, bạn sẽ không tiếp xúc trực tiếp với bất kỳ giọt dịch lỏng nào.
Chuyên gia y tế cho biết tăng khoảng cách giữa bạn và người khác khi ra khỏi nhà là một trong những yếu tố chủ chốt giúp làm phẳng đường cong dịch, biểu đồ thể hiện số lượng ca nhiễm bệnh mới theo từng ngày trong một khoảng thời gian nhất định. Theo Marc Horner, kỹ sư chăm sóc sức khỏe ở Ansys, nếu ai đó ho hoặc hắt hơi, việc đó xảy ra quá nhanh và giọt dịch lỏng quá nhỏ nên rất khó phát hiện. "Đồ họa giúp khắc sâu trong tâm trí khoảng cách bạn cần đứng để giọt dịch lỏng có thời gian rơi xuống đất dưới ảnh hưởng của trọng lực", Horner chia sẻ.
Nhà chức trách ở cơ quan y tế đưa ra khuyến cáo 2 mét để cách ly xã hội bởi đó là quãng đường thông thường mà giọt dịch lỏng chứa virus có thể bay xa. Khi một người nhiễm Covid-19 ho hoặc hắt hơi, giọt dịch lỏng thường không thể bắn xa hơn hai mét trước khi bị trọng lực kéo xuống.
Video mô phỏng hai tình huống, một tình huống khi hai người chạy song song và tình huống còn lại lúc người này chạy phía sau người kia. Trong tình huống đầu tiên, khi một người ho hoặc hắt hơi, phần lớn giọt dịch lỏng bay ra phía sau người chạy, không phải sang bên cạnh. Điều này khiến người đi chạy phía sau ở khoảng cách 2 mét không an toàn.
"Nếu người chạy phía trước ho, những giọt dịch lỏng sẽ lơ lửng trong không khí. Bạn có thể chạy thẳng vào đám mây chứa giọt dịch lỏng siêu nhỏ bởi chúng không có đủ thời gian để rơi xuống đất. Nếu không yên tâm về việc chạy bên cạnh ai đó, bạn có thể chạy so le phía sau họ, nhưng đừng chạy ở ngay đằng sau. Cách trên giúp ngăn giọt dịch lỏng từ đường hô hấp bắn thẳng vào bạn", Horner nói.
Theo Wired, những giọt dịch lỏng lớn bị bắn ra với lực cực mạnh như lúc hắt hơi hoặc bị gió cuốn đi, có thể bay xa hơn 2 mét trước khi rơi xuống đất. Blocken và Horner phóng đại kích cỡ giọt dịch lỏng để mọi người dễ quan sát chúng có thể bay nhanh tới mức nào.
Dựa trên mô phỏng của mình, Blocken khuyến cáo nếu muốn ra ngoài tập thể dục trong Covid-19, bạn nên đi bộ cách người phía trước ít nhất 4 mét. Khoảng cách nên là 10 mét nếu bạn chạy bộ và 20 mét nếu bạn đạp xe.
Tuy nhiên, bài báo của Blocken và cộng sự vấp phải nhiều chỉ trích do chưa được hội đồng thẩm duyệt xem xét. Blocken giải thích họ vội vã công bố vì cho rằng việc thông báo kết quả chậm vài tháng để chờ xét duyệt là không nên.
Blocken thừa nhận khuyến cáo của ông chỉ dựa trên mô phỏng về khí động học. Do không phải là nhà virus học, Blocken không biết chắc nếu không tuân thủ nguyên tắc, liệu mọi người có nguy cơ nhiễm Covid-19 hay không. Mô phỏng của ông còn thiếu vài biến số, bao gồm tốc độ bay hơi của giọt bắn dưới điều kiện nhiệt độ, độ ẩm ngoài trời, khả năng virus bị tiêu diệt bởi ánh nắng hoặc tải lượng virus trong giọt bắn từ người nhiễm Covid-19 khi họ đi tập thể dục. Những người bệnh có thể đi tập thể dục thường không có triệu chứng và triệu chứng nhẹ.
Blocken chưa từng xuất bản bất kỳ kết quả khoa học nào từ mô phỏng của ông. Vì vậy, đó không phải là bằng chứng để khuyến cáo mọi người không nên ra ngoài tập thể dục giữa dịch Covid-19.
"Thật thú vị khi chứng kiến những nghiên cứu có thể dễ dàng bị hiểu sai. Phần lớn mọi người hiểu thông điệp theo hướng tích cực, nhưng có hai sự nhầm lẫn. Một nhầm lẫn là chúng tôi đưa ra tuyên bố về virus học. Chúng tôi chỉ kiểm tra mối liên hệ giữa khoảng cách và sự tiếp xúc với các giọt dịch lỏng. Đó là khí động học. Các giọt dịch lỏng sẽ hoạt động như thế nào trong luồng không khí? Tôi đã không đưa ra bất kỳ tuyên bố nào về tỷ lệ lây nhiễm sẽ cao hoặc thấp hơn", Blocken chia sẻ. "Một số người nói rằng tôi khuyến cáo không nên ra ngoài, chạy bộ hoặc đạp xe. Điều này trái ngược với ý định của tôi. Bản thân tôi là một tay đua xe đạp kỳ cựu. Mọi người nên ra ngoài, nhưng họ cần cẩn thận. Nếu bạn di chuyển quá gần người khác, hãy tránh xa luồng giọt bắn từ họ".
Tiến sĩ Bill Hanage, phó giáo sư Trung tâm Động lực học Bệnh truyền nhiễm của Đại học Harvard cho rằng nghiên cứu của nhóm Blocken không thực sự hữu ích với các chuyên gia dịch tễ bởi giọt bắn của người bệnh mang virus, nhưng không có nghĩa bất cứ ai tiếp xúc với giọt bắn đều bị lây bệnh. "Về mặt dịch tễ học, vị trí của giọt bắn có ý nghĩa ít hơn nhiều so với tải lượng virus được truyền qua con đường này. Lời khuyên về giữ khoảng cách vật lý thực sự chỉ giúp làm giảm nguy cơ lây truyền thay vì loại bỏ nó hoàn toàn", Hanage cho biết.
An Khang (Theo Sun)