Sự nghiệp vĩ đại của Pele

Cố HLV De Brito phát hiện ra Pele (trái) từ các giải bóng đá đường phố. Năm 1956, ông đưa Pele đến CLB Santos với lời giới thiệu sau đó trở thành hiện thực: "Cậu bé này sẽ là cầu thủ hay nhất thế giới".

Pele ghi bàn ngay trong trận ra mắt Santos, thắng Corinthians 7-1 ngày 7/9/1956. Trong mùa đầu tiên khoác áo Santos, khi mới 16 tuổi, thần đồng thành phố Tres Coracoes giành danh hiệu Vua phá lưới. 10 tháng sau khi ký hợp đồng chuyên nghiệp, Pele có tên trong danh sách tuyển Brazil.

Thế giới bắt đầu biết đến Pele từ World Cup 1958 tại Thuỵ Điển. Ở tuổi 17, ông lập ba kỷ lục: cầu thủ trẻ nhất dự World Cup, cầu thủ trẻ nhất lập hat-trick tại World Cup và cầu thủ trẻ nhất chơi trận chung kết. Ông ghi 6 bàn tại World Cup 1958, gồm một bàn vào lưới Xứ Wales ở tứ kết, ba bàn vào lưới Pháp ở bán kết và hai bàn vào lưới Thụy Điển ở chung kết.

Một trong hai bàn của Pele vào lưới Thụy Điển là một trong những bàn đẹp nhất lịch sử các trận chung kết: tâng bóng qua đầu một cầu thủ đối phương, rồi vô lê vào góc xa. Sau trận đấu, cầu thủ Thụy Điển, Sigvard Parling thừa nhận: "Khi Pele ghi bàn, thành thật mà nói tôi cảm thấy muốn vỗ tay". Biệt danh "Vua bóng đá" của Pele cũng ra đời từ World Cup 1958.

Pele và Cup Jules Rimet, phiên bản đầu tiên của World Cup. Ông là cầu thủ duy nhất ba lần giành giải, vào các năm 1958, 1962 và 1970. Pele cũng giúp Brazil giành vĩnh viễn Cup Jules Rimet khi là đội đầu tiên ba lần vô địch. Từ năm 1974, World Cup dùng phiên bản Cup vàng FIFA như hiện nay, và bỏ luật đội ba lần vô địch giành cup vĩnh viễn.

Một pha vô lê ghi bàn của Pele vào năm 1965. Ở thời đỉnh cao (1956-1974), Pele chỉ chơi cho CLB Santos. Các CLB giàu có của châu Âu, như Real Madrid, Juventus, Inter Milan hay Man Utd, từng muốn mua, nhưng bất thành. Năm 1958, Santos phải hủy thỏa thuận bán Pele cho CLB Italy Inter Milan vì CĐV biểu tình phản đối. Đến năm 1961, chính phủ Brazil dưới thời Tổng thống Janio Quadros tuyên bố "Pele là báu vật quốc gia" để ngăn ông rời đất nước.

Bên cạnh ba World Cup với tuyển Brazil, Pele còn giành sáu chức vô địch Brazil, hai Copa Libertadores (danh hiệu cấp CLB danh giá nhất ở Nam Mỹ) và hai Cup Liên lục địa với Santos. Trong hai lần tranh Cup Liên lục địa với các đối thủ đến từ châu Âu, Pele ghi được bảy bàn.

643 bàn của Pele ghi cho Santos tại các giải đấu chính thức là kỷ lục lập công của một cầu thủ cho một CLB, đến khi bị Lionel Messi của Barca phá vào tháng 12/2020. Ông cũng độc chiếm kỷ lục ghi 77 bàn cho tuyển Brazil, cho đến khi bị Neymar đuổi kịp ở World Cup 2022.

Ảnh hưởng của Pele lan tỏa khắp thế giới, dù không chơi tại châu Âu. Năm 1969, hai phe liên quan trong cuộc nội chiến Nigeria đồng ý ngừng bắn trong 48 giờ để xem Pele chơi trận giao hữu tại thành phố Lagos. Trong trận này, Pele ghi bàn và Santos hòa đội chủ nhà Lagos Stationary Stores FC 2-2. Cuộc nội chiến sau đó kết thúc trong vòng một năm.

Năm 1975, một tuần trước cuộc nội chiến Liban, Pele chơi trận giao hữu cho CLB Liban, Nejmeh trước đội các ngôi sao giải vô địch Liban. Vào ngày diễn ra trận đấu, khoảng 40.000 khán giả có mặt tại sân vận động từ sáng sớm để theo dõi. Trong trận này, ông ghi được hai bàn.

Trong 14 trận tại bốn kỳ World Cup, Pele ghi tổng cộng 12 bàn. Thành tích của ông xếp sau 16 bàn của Miroslav Klose, 15 bàn của Ronaldo Nazario, 14 bàn của Gerd Muller, 13 bàn của Just Fontaine và Messi. Tuy nhiên, ở World Cup 1962 và 1966, Pele đều dính chấn thương ở vòng bảng và chỉ chơi tổng cộng bốn trận.

Trong trận thua Bồ Đào Nha ở cuối vòng bảng World Cup 1966, ông vào sân khi chưa hết chấn thương. Việc hậu vệ Bồ Đào Nha, Jose Morais phạm lỗi với Pele mà không bị truất quyền thi đấu được xem là một trong những quyết định tệ nhất lịch sử World Cup. Pele phải tập tễnh trên sân trong khoảng thời gian còn lại của trận đấu, do khi đó chưa được phép thay người. Sau trận đấu, Pele thề không bao giờ chơi tại World Cup nữa, nhưng sau đó rút lại.

World Cup 1970 là giải đấu lớn cuối cùng của Pele. Trong sáu lần vào sân, ông tỏa sáng với 4 bàn và 5 đường chuyền dọn cỗ. Trong trận chung kết thắng Italy 4-1, ông góp bàn mở tỷ số và hai đường chuyền dọn cỗ cho Jairzinho và Carlos Alberto. Bàn ấn định tỷ số của Carlos Alberto được xem là bàn đẹp nhất mọi thời đại của tuyển Brazil. Burgnich, người được giao nhiệm vụ kèm Pelé trong trận chung kết, thừa nhận: "Tôi đã tự nói với mình trước trận đấu rằng Pele cũng chỉ là da bọc xương như bao người khác, nhưng tôi đã nhầm".

Hầu hết các huyền thoại cùng thời đều chấp nhận Pele ở một đẳng cấp khác.

Ngôi sao Hà Lan từng ba lần giành Quả Bóng Vàng, Johan Cruyff nói: "Pele là cầu thủ bóng đá duy nhất vượt qua ranh giới của logic". Franz Beckenbauer, đội trưởng vô địch World Cup 1974 của Tây Đức: "Pele là cầu thủ vĩ đại nhất mọi thời đại. Ông ấy trị vì trong suốt 20 năm. Không ai có thể so sánh với ông ấy".

Huyền thoại quá cố của Real Madrid và tuyển Hungary, Ferenc Puskas thì từ chối xếp Pele vào danh sách các cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử bóng đá vì "ông ấy ở trên mức đó". Just Fontaine, Vua phá lưới World Cup 1958 với 13 bàn và là cầu thủ lập công nhiều nhất tại một vòng chung kết World Cup tự nhận "nên treo giày, khi xem Pele thi đấu".

Bobby Moore (bên phải trong ảnh), trung vệ đội trưởng tuyển Anh vô địch World Cup 1966 gọi Pele là "người khổng lồ trên sân cỏ dù chỉ cao 1,75 m". Bobby Charlton, cựu tiền đạo của Man Utd và tuyển Anh vô địch World Cup 1966, thừa nhận: "Đôi khi tôi cảm thấy như thể bóng đá được phát minh ra cho cầu thủ kỳ diệu này".

Cựu hậu vệ Paddy Crerand của Man Utd trả lời khi được hỏi đánh vấn chữ Pele như thế nào: "Dễ thôi: G-O-D (Chúa)".

Pele rời Santos để đến Mỹ chơi cho CLB New York Cosmos vào năm 1975. Vụ chuyển nhượng của ông mở ra cánh cửa cho các ngôi sao khác đến Mỹ, như Giorgio Chinaglia, Franz Beckenbauer, Carlos Alberto, Johan Cruyff, Eusebio, Bobby Moore, George Best, hay Gordon Banks. Ở mùa cuối cùng, Pele giúp Cosmos vô địch Mỹ.

Ngày 1/10/1977, Pele giải nghệ trong trận giao hữu giữa Cosmos và Santos. Trận đấu được phát sóng tại Mỹ và nhiều nơi trên thế giới. Trong trận này, Cosmos thắng 2-1 và Pele ghi bàn cuối cùng trong sự nghiệp bằng cú sút phạt từ 25 m.