"Hãy để tôi đảm bảo với người dân rằng chúng ta tham gia thỏa thuận với Trung Quốc bằng sự tỉnh táo và nhằm phục vụ lợi ích quốc gia. Các nước láng giềng, bạn bè và đối tác hãy tôn trọng các lợi ích chủ quyền của Quần đảo Solomon", Thủ tướng Quần đảo Solomon Manasseh Sogavare phát biểu trước quốc hội hôm 19/4 về thỏa thuận được ký "vài ngày trước".
Ông Sogavare nói rằng thỏa thuận với Trung Quốc "bổ sung" cho hiệp ước hiện có của Quần đảo Solomon với Australia. Ông lập luận nếu không có thỏa thuận này, quốc đảo sẽ không thể lấp "những lỗ hổng an ninh quan trọng".
Thủ tướng Quần đảo Solomon khẳng định hiệp ước không cho phép Trung Quốc đặt căn cứ quân sự tại nước này, cũng không gây tác động bất lợi hoặc phá hoại hòa bình, hòa hợp của khu vực.
Thủ tướng Quần đảo Solomon Manasseh Sogavare hồi năm 2019. Ảnh: AFP.
Tuyên bố được đưa ra cùng ngày Bộ Ngoại giao Trung Quốc xác nhận Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và Ngoại trưởng Quần đảo Solomon Jeremiah Manele đã ký thỏa thuận khung về hợp tác an ninh. "Hợp tác an ninh giữa Trung Quốc và Quần đảo Solomon là trao đổi và hợp tác bình thường giữa hai quốc gia độc lập có chủ quyền", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nhấn mạnh.
Tại quốc hội, Thủ tướng Sogavare từ chối nói với lãnh đạo phe đối lập khi nào phiên bản đã ký của hiệp ước an ninh sẽ được công bố.
Theo dự thảo được tiết lộ hồi tháng 3, tàu thuyền Trung Quốc sẽ được phép thực hiện các hoạt động tiếp tế hậu cần, dừng chân và quá cảnh tại Quần đảo Solomon. Trung Quốc cũng có thể triển khai "các lực lượng thích hợp" để bảo vệ nhân viên cùng dự án của nước này ở Quần đảo Solomon.
Thỏa thuận này cũng nêu rõ Quần đảo Solomon có thể yêu cầu Trung Quốc điều động cảnh sát vũ trang, binh sĩ và lực lượng hành pháp của nước này tới quốc đảo Thái Bình Dương để thực hiện các nhiệm vụ nhân đạo hoặc an ninh. Nếu không có sự đồng ý bằng văn bản của bên kia, cả hai sẽ không được phép tiết lộ các nhiệm vụ này.
Mỹ và Australia từ lâu lo ngại khả năng Trung Quốc xây dựng căn cứ hải quân ở Nam Thái Bình Dương, cho phép hải quân của nước này triển khai sức mạnh vượt xa biên giới. Bất kỳ sự hiện diện quân sự nào của Trung Quốc ở Thái Bình Dương đều có thể buộc Australia và Mỹ phải thay đổi phương án quân sự trong khu vực.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên ngày 13/4 khẳng định hợp tác an ninh giữa nước này và Quần đảo Solomon không nhằm vào bất cứ bên thứ ba nào, đồng thời không mâu thuẫn với hợp tác của quốc đảo Thái Bình Dương với các nước khác.
Ngoại trưởng Australia Marise Payne hôm19/4 chỉ trích Quần đảo Solomon vì "thiếu minh bạch" và không tham khảo ý kiến các quốc gia Thái Bình Dương khác về thỏa thuận. Kurt Campbell và Daniel Kritenbrink, các quan chức hàng đầu phụ trách châu Á tại Hội đồng An ninh Quốc gia và Bộ Ngoại giao Mỹ, sẽ cùng phái đoàn tới thăm Quần đảo Solomon, Fiji và Papua New Guinea trong tuần này.
Thỏa thuận hợp tác an ninh giữa Trung Quốc và Quần đảo Solomon được ký kết trong bối cảnh quan hệ hai bên ngày càng được nâng cao. Quần đảo Solomon tuyên bố cắt quan hệ với đảo Đài Loan sau cuộc gặp giữa Thủ tướng Sogavare và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh. Trung Quốc cũng là đối tác thương mại lớn nhất của Quần đảo Solomon và miễn thuế cho 97% hàng hóa xuất khẩu từ quần đảo này.
Huyền Lê (Theo AFP, Reuters)