Bộ Dân chính Trung Quốc vừa công bố số liệu mới nhất ghi nhận quốc gia tỷ dân này có hơn 6,1 triệu cặp đăng ký kết hôn năm 2024, giảm 20,5% so với 2023. Đây không chỉ là mức giảm sâu nhất kể từ năm 1978, mà chỉ bằng 1/2 so với đỉnh năm 2013 với 13,469 triệu cặp vợ chồng.
Chủ đề người trẻ không muốn lập gia đình lại dậy sóng trên mạng xã hội. Một số ý kiến chỉ trích thanh niên ngày nay ích kỷ và ngại gánh vác trách nhiệm hôn nhân. Những người phản bác cho rằng đây là sự áp đặt đạo đức bởi nếu hôn nhân thực sự tốt đẹp sao nhiều người lại trốn tránh.
Đầu năm 2023, một quan niệm truyền miệng lan truyền trên mạng xã hội rằng năm Giáp Thìn 2024 không có Lập Xuân nên còn gọi là năm "góa phụ", ám chỉ năm không may mắn cho hôn nhân. Chính quyền và các phương tiện truyền thông lớn của Trung Quốc đã phải lập tức bác bỏ quan niệm này.
Nhưng người trẻ Trung Quốc vẫn liệt kê hàng loạt khó khăn như tiền sính lễ, chi phí đám cưới, nhà cửa, xe cộ, tranh cãi, bạo lực tinh thần, chồng phụ thuộc mẹ, mâu thuẫn mẹ chồng - nàng dâu, áp lực sinh con, nuôi con... để lý giải cho xu hướng không kết hôn.
Nhiều phụ nữ còn cho rằng hôn nhân làm giảm hạnh phúc. Nếu độc thân, áp lực duy nhất là chưa lập gia đình. Nhưng khi kết hôn, gánh nặng trách nhiệm và kỳ vọng xã hội ngày càng chồng chất.
Họ sợ bị chê trách và chỉ trích bởi không sinh con, không có con trai, không làm việc nhà, không chăm sóc gia đình, không hiếu thuận với nhà chồng, dằn vặt giữa ra ngoài làm việc hay ở nhà nội trợ. Những điều này khiến nhiều người cảm thấy bước vào hôn nhân đồng nghĩa với việc đánh mất quyền tự do và hạnh phúc riêng.
Áp lực tài chính, công việc bấp bênh và sợ hy sinh hạnh phúc cá nhân khiến nhiều người trẻ Trung Quốc chọn không kết hôn. Ảnh minh họa: Reuters
Hôn nhân cũng là gánh nặng tài chính ở Trung Quốc. Ngày nay chi phí kết hôn lớn hơn bao giờ hết. Không chỉ dừng lại ở giá sính lễ leo thang, áp lực mua nhà trước khi cưới cũng là rào cản.
Khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Dân số và Phát triển thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc năm 2023, chi phí trung bình cho một đám cưới ở Trung Quốc lên đến 330.000 tệ (hơn một tỷ đồng), gấp 8 lần thu nhập bình quân đầu người.
Nhưng đây chỉ là khởi đầu. Sau hôn nhân họ tiếp tục phải trả nợ mua nhà, chi phí nuôi con, cân bằng công việc và gia đình trong bối cảnh kinh tế suy thoái.
Tỷ lệ kết hôn và sinh con ở Trung Quốc giảm phản ánh sự thay đổi quan niệm hôn nhân, giống các nước phát triển ở Đông Á. Người trẻ ngày nay ưu tiên chất lượng hôn nhân, giá trị cá nhân và cuộc sống tự do hơn so với thế hệ trước.
Việc lập gia đình, sinh con không còn được xem là thước đo hạnh phúc. Quan niệm truyền thống coi không có con là bất hiếu cũng dần mất đi sức ảnh hưởng. Đặc biệt, phụ nữ có học vấn cao, độc lập tài chính không coi hôn nhân là điều kiện đảm bảo ổn định. Họ cũng phản đối mô hình "hôn nhân góa phụ", nơi người mẹ đảm nhận toàn bộ trách nhiệm gia đình.
Sự suy giảm kết hôn và sinh con cũng ảnh hưởng ngành cưới hỏi, chăm sóc trẻ em, giáo dục, y tế và tiêu dùng cá nhân.
Các chuyên gia cho rằng suy thoái kinh tế là nguyên nhân khiến tỷ lệ kết hôn giảm mạnh. Mức tăng trưởng thu nhập chậm, việc làm bấp bênh, cạnh tranh khốc liệt và tâm lý lo ngại về tương lai khiến giới trẻ trì hoãn hoặc né tránh hôn nhân để giảm rủi ro tài chính.
Nếu tâm lý bi quan về triển vọng kinh tế là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, ưu tiên hàng đầu của các nhà chức trách là khôi phục niềm tin và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Minh Phương (Theo Lianhe Zaobao)