Tối ưu Wi-Fi băng tần kép

Sự tiến triển tích cực của các phương tiện truyền thông làm cho mọi thứ ngày càng tốt hơn, nhanh hơn và đáng tin cậy hơn. Cổng USB 1.0 được nâng lên USB 2.0, chuẩn FireWire 400 thành FireWire 800, tốc độ Ethernet 10Mbps thành 100Mbps và thậm chí 1.000Mbps - Gigabit, bộ định tuyến không dây (router Wi-Fi) chuẩn 802.11b tốc độ 11Mbps cũng phát triển lên chuẩn 802.11g tốc độ 54Mbps và rồi đến 802.11n draft 2.0 tốc độ 300Mbps, router Wi-Fi đơn tần (2,4GHz hay 5GHz) lên router Wi-Fi băng tần kép (dual-band) - hỗ trợ các thiết bị sử dụng tần số 2,4GHz và 5GHz.

Về lý thuyết, router Wi-Fi dual-band là router hỗ trợ 2 tần số 2,4GHz và 5GHz. Do sự cạnh tranh về giá, tính năng cũng như mong muốn phục vụ tối đa nhiều đối tượng khách hàng, các hãng đã thiết kế router Wi-Fi dual-band thành 2 loại chính: (1) hỗ trợ 2 tần số đồng thời; (2) chỉ hỗ trợ một tần số tại một thời điểm. Trước đây, router dual-band hỗ trợ chuẩn 802.11a và 802.11b/g, hiện nay thiết bị này hỗ trợ thêm chuẩn 802.11n draft (tức hỗ trợ chuẩn 802.11a, 802.11b/g, 802.11n draft). Trong bài viết này, chúng tôi chỉ đề cập đến các router dual-band hỗ trợ chuẩn 802.11n draft.

Router Wi-Fi loại hỗ trợ 2 tần số đồng thời và loại chỉ hỗ trợ một tần số có ưu và nhược điểm riêng. Chẳng hạn, với thiết bị hỗ trợ 2 tần số 2,4GHz và 5GHz đồng thời như D-Link DIR-855 (ID:A0905_68), tất cả thiết bị Wi-Fi từ 802.11a/b/g đến 802.11n draft 2.0 đều có thể dùng chung một mạng. Tuy nhiên, như bạn đã biết, một mạng có quá nhiều thiết bị truy cập sẽ dẫn đến tốc độ truy xuất chậm do phải chia sẻ băng thông cho nhiều máy sử dụng với nhiều mục đích khác nhau. Trong đó, chưa kể trường hợp các thiết bị dân dụng gây can nhiễu làm ảnh hưởng đến tốc độ. Tất nhiên, với router loại này, bạn có thể "tắt" một trong hai tần số hay ấn định theo thời gian biểu để ưu tiên băng thông cho các nhu cầu thiết yếu.

Trong khi đó, router Wi-Fi chỉ hỗ trợ một tần số tại một thời điểm như Linksys WRT320N (ID:A0907_75) có ưu thế riêng như: giá rẻ hơn nhiều so với router hỗ trợ 2 tần số đồng thời; từng thời điểm chỉ có những thiết bị Wi-Fi tương thích với 2,4GHz hay 5GHz mới có thể truy cập vào mạng nên phần lớn sẽ tránh được trường hợp quá tải.

Sử dụng router Wi-Fi dual-band

Router Wi-Fi dual-band thường có ít nhất 2 SSID (tên mạng Wi-Fi), nên bạn có thể tùy chỉnh SSID và chế độ mã hóa (WPA2/WPA/WEP).

Với thiết bị hỗ trợ 2 tần số đồng thời như DIR-855, bạn có hai lựa chọn thiết lập: Trong điều kiện có nhiều thiết bị (PCMCIA, USB, CardBus, Express hay card mạng tích hợp trên máy tính xách tay...) hỗ trợ 2 tần số đồng thời, bạn có thể đặt tên mạng và cài đặt mã hóa giống nhau trên cả 2 SSID để các máy trạm (Wi-Fi client) dual-band này có thể sử dụng được "trọn" băng thông của mạng. Nếu trong mạng của bạn có nhiều thiết bị hỗ trợ chuẩn khác nhau - nhất là router chuẩn 802.11b - thì tốc độ mạng sẽ chậm xuống. Để khắc phục điều này, bạn đặt 2 SSID khác nhau, mật khẩu cũng khác nhau. Đặc biệt, ở tần số 2,4GHz, bạn nên đặt mã hóa thấp hơn nếu trong mạng có nhiều thiết bị chuẩn cũ. Lợi ích mang lại trong cách thiết lập này là bạn "tận hưởng" được ưu điểm của 5GHz (ít can nhiễu, tốc độ nhanh để xem phim trực tuyến).

Hình 1: Router Wi-Fi hỗ trợ 2 tần số đồng thời

Với router Wi-Fi dual-band không hỗ trợ 2 tần số đồng thời, bạn có thể thực hiện thay đổi tên mạng và lưu lại cấu hình cho từng tần số. Nếu có nhu cầu chuyển sang tần số khác, bạn không cần phải thiết lập lại từ đầu (ít nhất là tên mạng và mật khẩu ở chế độ mã hóa).

Cả hai tần số 2,4GHz và 5GHz dùng cho router Wi-Fi đều không cần cấp phép, điều này có nghĩa bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào cũng có thể sử dụng tần số này. Do đó, can nhiễu giữa các thiết bị là điều khó tránh khỏi.

Hình 2: Router Wi-Fi chỉ hỗ trợ một tần số tại một thời điểm

Để mạng Wi-Fi tối ưu, bạn nên cân bằng giữa các thành phần: can nhiễu (gần như hoàn toàn ở tần số 2,4GHz), phạm vi phủ sóng và tốc độ. Đây là ba phần tử có liên quan mật thiết với nhau: Can nhiễu lớn dẫn đến tốc độ và vùng phủ sóng kém; Phạm vi phủ sóng rộng làm cho tốc độ chậm xuống; Tốc độ càng cao thì can nhiễu càng lớn và máy trạm càng gần thiết bị phát sóng Wi-Fi hơn.

Các ảnh hưởng đến Wi-Fi dual-band

1) Can nhiễu trong tần số 2,4GHz: Tần số 2,4GHz bị "ô nhiễm" nặng do đây là tần số nghiệp dư (ISM), sử dụng miễn phí nên thường được dùng trong công nghiệp, khoa học và y tế. Mặc dù có nhiều thiết bị không sử dụng cho truyền thông nhưng trong quá trình sử dụng cũng tạo ra tín hiệu điện từ (là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng can nhiễu).

Một số nguyên nhân gây can nhiễu:

Lò vi sóng cũng sử dụng tần số 2,4GHz để hâm nóng thức ăn... Lò vi sóng tạo ra khoảng 1.000W tín hiệu dao động 2,4 tỷ lần/giây – 2,4GHz. Đây là nguyên nhân gây ra can nhiễu. Các lò vi sóng dù có lớp vỏ che chắn để hạn chế sóng phát xạ ra bên ngoài, tuy nhiên vẫn có lượng nhỏ các tia sóng thoát ra "phá rối" Wi-Fi và làm giảm chất lượng tín hiệu.

Giải pháp: Di chuyển các thiết bị Wi-Fi và các thiết bị nhà bếp phát xạ cách xa nhau hoặc sử dụng tần số 5GHz ít nguồn gây nhiễu hơn.

Phần cứng mạng và tần số 2,4GHz. Tần số 2,4GHz sử dụng cho rất nhiều mục đích trên các thiết bị khác nhau như Bluetooth, điện thoại mẹ bồng con, các thiết bị giám sát trẻ nhỏ, tích hợp trên máy chụp hình/quay phim, máy chiếu...

Giải pháp: Nâng cấp thiết bị, chẳng hạn chuyển sang sử dụng điện thoại 5,8GHz, thiết bị giám sát trẻ con tốt hơn hay sử dụng Wi-Fi 5GHz.

Một số kênh không chồng lấn nhau. Việc sử dụng thiết bị càng có nhiều kênh chồng lấn nhau, sự can nhiễu giữa các mạng càng lớn. Trong khu dân cư hay các tòa nhà cao tầng bạn có thể "nhìn" thấy hàng chục mạng sử dụng trùng tần số và tất cả đều "va chạm" với nhau dẫn đến giảm tốc độ và đôi khi "rớt" mạng.

Giải pháp: Chuyển sang dùng thiết bị tần số 5GHz. Nếu vẫn muốn sử dụng tần số 2,4GHz, bạn có thể dùng 3 kênh không chồng lấn nhau là 1, 6 và 11 để thiết lập cho 3 router Wi-Fi gần nhau (mỗi router Wi-Fi chọn một kênh).

2) Phạm vi phủ sóng trong tần số 2,4GHz: Lợi thế của 2,4GHz là có phạm vi phủ sóng rộng hơn 5GHz. Bước sóng ngắn của tần số 5GHz không thể xuyên qua các kết cấu cứng như tường, trần nhà, bàn làm việc và cả con người.

Một số nguyên nhân gây ảnh hưởng đến vùng phủ sóng:

Phạm vi phủ sóng của 5GHz có vẻ khá nhỏ so với 2,4GHz. Bạn thử đi một vòng quanh phòng và có thể sẽ không thu được tín hiệu mạnh hay nhìn thấy mạng 5GHz.

Giải pháp: Trong tất cả các khả năng có thể xảy ra, máy trạm Wi-Fi sẽ tự động chọn số thấp nhất trong các kênh 5GHz (hoặc bạn chọn theo cách thủ công). Nếu bạn chọn kênh 149 hoặc cao hơn và gặp sự cố với mạng, bạn hãy thử ba tùy chọn khác (153, 157 và 161) và nếu vẫn gặp sự cố, hãy chuyển về chế độ tự động.

Tốc độ kết nối chậm. Khi kiểm tra trên tiện ích bạn thấy thiết bị 802.11n kết nối tần số 5GHz ở tốc độ 130Mbps hay chậm hơn.

Giải pháp: Kiểm tra chắc chắn đã bật các kênh băng rộng (wide channel) 40MHz trên router. Với 802.11n, máy trạm Wi-Fi có thể tạo kết nối qua kênh băng rộng- có độ rộng gấp đôi kênh thông thường (20MHz). Apple và một số hãng sản xuất khác không chọn kênh băng rộng cho 2,4GHz do có quá nhiều can nhiễu làm ảnh hưởng đến tín hiệu. Trong khi đó, tần số 5GHz có mức can nhiễu thấp hơn đáng kể. Vì vậy Apple thiết lập cho các router Wi-Fi dual-band sử dụng kênh băng rộng tự động. Nếu không thấy tốc độ đạt 270Mbps - mức tốc độ cao nhất, bạn hãy kiểm tra xem tùy chọn này đã được bật lên chưa.

Tốc độ truyền dữ liệu thấp.

Giải pháp: Nếu thiết bị phát và thu cách xa nhau, bạn nên di chuyển chúng lại gần nhau hoặc phải thêm một thiết bị Wi-Fi thứ 2 để mở rộng mạng. Ngoài ra, bạn cũng nên kiểm tra vấn đề can nhiễu bằng cách di chuyển các nguồn gây nhiễu hay thiết bị phát Wi-Fi ra xa nhau để cải thiện tốc độ. Một lý do khác, bạn nên tránh dùng các thiết bị tần số 2,4GHz mà nên chuyển sang sử dụng tần số 5GHz. Điều này giúp giải phóng tần số 2,4GHz, đảm bảo tốc độ nhanh hơn cho các thiết bị 802.11n. Ưu điểm của tần số 5GHz là rất ít thiết bị sử dụng tần số này, vì vậy sẽ hạn chế được các vấn đề can nhiễu, giúp cải thiện tốc độ mạng, đảm bảo kết nối ổn định hơn.

Song Minh