Các nhà nghiên cứu trên khắp thế giới đang chạy đua để phát triển các xét nghiệm bằng kháng thể, hay còn được gọi là xét nghiệm huyết thanh học, xác định một người có nhiễm nCoV hay không kể cả khi hệ miễn dịch đã loại bỏ virus. Nhóm phát triển thuộc Trường Y khoa Duke-NUS ở Singapore là những người tiên phong, dù phương pháp cần được chứng nhận trước khi đưa vào sản xuất và triển khai rộng rãi.
Các xét nghiệm nCoV hiện tại chủ yếu dựa trên việc tìm kiếm vật liệu di truyền của virus trong nước bọt, nước mũi, miệng hoặc hậu môn. Xét nghiệm sử dụng phản ứng chuỗi polymerase (PCR) nên có nhược điểm rất lớn là chỉ cho kết quả dương tính khi virus vẫn còn tồn tại, này không thể xác định những người từng bị nhiễm, đã phục hồi và loại bỏ virus khỏi cơ thể.
Xét nghiệm bằng kháng thể mới giúp nhân viên tại Bộ Y tế Singapore tìm ra nguồn gốc của một nhóm 23 trường hợp nhiễm nCoV tại nhà thờ Grace Assembly of God, tổ chức hoạt động tôn giáo tại hai địa điểm lớn trong thành phố. Họ xác định được trường hợp nguyên phát, một người đàn ông 28 tuổi bị ốm vào ngày 29/1. Không rõ anh ta nhiễm virus như thế nào.
Nhóm nhiễm khác khởi phát đường lây truyền trong một nghi lễ tại Life Church & Missions, một hội thánh truyền giáo nhỏ, độc lập. Nhóm này có tiếp xúc trực tiếp với khách du lịch đến từ Vũ Hán, Trung Quốc, ngày 19/1.
Người dân Singapore được đo nhiệt độ cơ thể ở sân bay Changi ngày 22/1. Ảnh: AFP
Cặp vợ chồng trong nhóm Life Church đến gặp nhân viên y tế vào ngày 25/1, nhưng họ không được chẩn đoán Covid-19 vì triệu chứng không nghiêm trọng. Sau khi phát hiện ra mối liên kết trên, các nhà điều tra đã đưa cặp vợ chồng đến Trung tâm Quốc gia về Bệnh truyền nhiễm để xét nghiệm.
Vì cả hai đã hồi phục được một thời gian, các chuyên gia nghĩ rằng cơ thể họ đã loại bỏ virus và quá muộn để đánh giá bằng xét nghiệm PCR. Vì vậy, cặp vợ chồng được làm thêm xét nghiệm kháng thể.
Người chồng dương tính khi xét nghiệm bằng PCR và bị cách ly vào ngày hôm sau. Kết quả xét nghiệm của người vợ ban đầu âm tính, tuy nhiên xét nghiệm kháng thể sau đó vài ngày cho thấy cô có kháng thể được sinh ra để chống lại mầm bệnh.
"Chúng tôi tin rằng đây là lần đầu tiên trên thế giới phương pháp xét nghiệm này được ứng dụng", nhà nghiên cứu virus Danielle Anderson của trung tâm y khoa Duke-NUS cho biết.
Các chuyên gia đang rất mong chờ xét nghiệm huyết thanh học (tìm kháng thể), không đơn thuần chỉ để lần theo con đường lây lan virus.
Nigel McMillan, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Griffith, Gold Coast cho biết: "xét nghiệm sẽ cho phép chúng ta theo dõi dịch bệnh trên quy mô dân số. Nhiều trường hợp có dấu hiệu lây lan từ những bệnh nhân không có triệu chứng mà chúng ta không thể xác định dễ dàng".
Còn Keiji Fukuda, một nhà dịch tễ học tại Đại học Hong Kong chia sẻ: "Các xét nghiệm huyết thanh học là rất cần thiết để hiểu rõ hơn về dịch tễ học của Covid-19".
Nhóm phát triển xét nghiệm do Linfa Wang, một chuyên gia về dịch bệnh mới tại Duke-NUS dẫn đầu. Từ mẫu máu của những bệnh nhân đã hồi phục, nhóm nghiên cứu đã xác định được các kháng thể nhắm vào protein dạng gai giúp ngăn chặn virus giết chết tế bào. Đồng thời, nhóm cũng điều chế các protein của virus có thể phát hiện kháng thể trong mẫu máu mà không phải sử dụng virus sống.
Các xét nghiệm huyết thanh học cần được đánh giá rất cẩn thận để chắc chắn rằng chúng có kết quả chính xác, theo tiến sĩ Bart Haagmans thuộc Trung tâm Y tế Erasmus. Trung tâm này cũng đang phát triển xét nghiệm huyết thanh học phối hợp với Đại học Utrecht. Sự giống nhau giữa nCoV và các virus gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng có thể dẫn đến phản ứng chéo, tiến sĩ Wang cho hay. Song phương pháp xét nghiệm mới được phát triển có thể phân biệt hai loại virus với độ chính xác và tin cậy cao, ông bổ sung.
Ở những nơi khác, quá trình phát triển các xét nghiệm huyết thanh học đang tiến triển nhanh chóng. Một nhóm nghiên cứu tại Viện Virus học Vũ Hán ở Trung Quốc, thông qua nghiên cứu nội bộ, đã cho thấy phương pháp này có thể được sử dụng để xác nhận các ca bệnh. Kết luận được công bố trực tuyến vào ngày 17/2 trên tạp chí Vi sinh và các bệnh nhiễm trùng mới (Emerging Microbes and Infections).
Singapore không có nhiều ca bệnh như một số quốc gia khác, có thể do nỗ lực truy tìm và yêu cầu cách ly chặt chẽ từ cơ quan chức năng. Tính đến ngày 26/2, nước này có 93 ca dương tính, 2.848 người từng tiếp xúc bệnh nhân được cách ly trong 2 tuần.
Linh Phan (Theo Science)