Ba ngày trước khi thượng úy Lường Phát Chiêm (Tiểu đoàn cảnh sát cơ động Công an tỉnh Sơn La) đi làm nhiệm vụ (15/7/2014), vợ chồng chị nói chuyện đến khuya. Không ngờ đó là lần cuối cùng. Chiêm dự tính hai năm nữa sẽ xây nhà, khi anh học xong khóa chuyên tu ở trường an ninh. Vợ chồng đã mua một miếng đất trong thành phố gần đơn vị Chiêm. Cưới nhau từ năm 2012, Chiêm vẫn ở rể ở huyện Mai Sơn. Anh ước có căn nhà riêng.
"Lúc ấy mình sinh thêm con đi", Hiếu nói với chồng, tay vỗ con trai Lường Quốc Bảo. Sáng hôm sau, trước khi rời nhà, Chiêm ngoái đầu hẹn vợ cuối tuần về.
Anh Chiêm trong bức ảnh kỷ niệm cùng vợ con. Ảnh gia đình cung cấp.
Đêm 18/7/2014, trên chiếc xe tải ngụy trang, Chiêm cùng hơn 60 cảnh sát lặng lẽ tiến về phía bản Thung Cuông, nằm giữa hai xã Đông Sang và Xuân Nha. Đây là "cửa ngõ" của đường dây tội phạm ma túy xuyên biên giới vào Sơn La.
Chiêm đi cùng tổ chỉ huy của Phòng Cảnh sát điều tra về tội phạm ma túy, vác theo chiếc đèn pha nặng hơn hai chục cân và bộ áo giáp chống đạn. Trời ngớt mưa. Đường mòn nhầy nhụa, có những đoạn Chiêm và đồng đội phải bò lên dốc.
4h ngày 19/7/2014, các trinh sát nhận tin: 25 nghi phạm mang balo, có súng, đang vượt biên. Chúng trang bị tới 22 khẩu AK, súng trường bán tự động M1 carbine và súng ngắn. 4h5', nhóm vận chuyển ma túy lọt vào ổ phục kích.
Lệnh tấn công. Đèn pha đồng loạt chiếu. Pháo sáng bắn lên trời. Loa gọi hàng đanh thép. Đáp lại là những loạt đạn điên cuồng. Thượng úy Chiêm hy sinh, thiếu úy Nguyễn Thái Hà trúng đạn, khuỵ xuống.
Cuộc đấu súng tại bản Thung Cuông diễn ra khoảng 30 phút. 5 tên trong nhóm buôn ma túy bị bắt. Sáu chiếc ba lô chứa 108 bánh heroin bị thu giữ.
Đêm ấy, như linh cảm, Hiếu gọi điện cho Chiêm liên tục song chỉ có những hồi chuông đổ dài, vô vọng.
Đám tang Chiêm diễn ra trong cơn mưa. Ba mươi gia đình người Thái thay phiên nhau lên rừng lấy củi, lập giàn hỏa táng cho "đứa con đầu tiên của bản Pán vào công an".
Theo phong tục họ Lường, người chết sẽ được đem vào "rừng ma" - khu nghĩa địa của làng trong rừng để hỏa táng. Mưa năm ngày năm đêm. Hiếu nằm trên nhà sàn ôm con, thức trắng.
Chiếc đồng hồ dừng lại ở 4h5' ngày 19/7, thời khắc anh Chiêm hy sinh. Món quà chị Hiếu tặng chồng dịp sinh nhật một tháng trước khi anh tham gia cuộc vây bắt. Ảnh: Ngọc Thành.
Mười ngày sau, Hiếu trở lại bản Thung Cuông, ôm theo bộ quần áo cảnh sát cơ động màu xanh rêu. Người Thái quan niệm "ngã xuống ở đâu thì hồn bay phách lạc ở đấy" nên chị muốn đến đây "gặp chồng". Nhưng đoàn người chỉ dám đến ngã ba có nương lúa rộng. Họ không dám tiến vào sâu - nơi loạt đạn đã khiến Chiêm hy sinh tại chỗ. Những tay buôn ma túy có thể đang núp cao. Chúng sẵn sàng nã đạn vào bất cứ ai nghi là cảnh sát.
Từ khi chồng mất, Hiếu vẫn thi thoảng gọi vào số điện thoại của chồng, cho đến khi máy hết pin, sập nguồn.
Tháng 9 năm 2015, Hiếu viết đơn xin vào lực lượng công an theo chính sách dành cho người thân liệt sĩ. Trước đó, chị phân vân sợ thành người thừa, sợ điều tiếng "có chồng liệt sĩ nên được ưu ái". Nhưng những năm làm việc trong ngành ngân hàng với các con số, chứng từ đã giúp Hiếu bắt nhịp với công việc mới. Hiếu vào Đội trinh sát, Đội Tổng hợp rồi sang Phòng cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Sơn La.
Cuối năm 2017, căn nhà mới hoàn thành từ tiền tích cóp và ủng hộ của đồng đội Chiêm. Ba năm sau ngày mất, liệt sĩ Chiêm được thờ trong một căn nhà như anh từng ước khi còn sống.
Bé Lường Quốc Bảo, con trai duy nhất của liệt sĩ Lường Phát Chiêm nhìn thấy ba qua những trang kỷ vật của gia đình. Lúc ba hy sinh, Bảo 18 tháng tuổi. Ảnh: Ngọc Thành.
Tính từ năm 2017 đến đầu năm 2019, 18 công an hy sinh trong khi làm nhiệm vụ. Ngoài những người đã ngã xuống còn hơn 730 người bị thương, phơi nhiễm HIV. Chỉ riêng quý I/2019, toàn ngành công an đã có 2 người hy sinh, 46 người bị thương và phơi nhiễm HIV.
Trung tá Nguyễn Tuấn Anh (Phó phòng Cảnh sát điều tra về tội phạm ma túy, Công an tỉnh Sơn La), cho hay trong khoảng 10 năm gần đây tội phạm ma túy thường chống đối bằng vũ khí có tính sát thương cao như lựu đạn, AK, săm-lếch, thậm chí có cả súng bắn tỉa. Buôn ma tuý là lĩnh án tử, nên khi bị bắt, chúng sẵn sàng xả đạn. Các lực lượng tham gia vây bắt luôn đối mặt nguy cơ mất mạng bất cứ lúc nào.
"Cái nghiệp bọn mình khốc liệt lắm. Chỉ cần một người bị thương hay đổ máu, trận đánh coi như không thành. Biết nói sao với gia đình, vợ con đồng đội", trung tá Tuấn Anh nói.
Hoàng Phương - Thanh Lam