Làng biển Tân Xuân, xã Hoằng Phụ nằm trên một doi đất gần cửa Lạch Hới, nơi con sông Mã đổ ra biển. Khoảng một năm nay, bờ biển ở đây bị xâm thực, đe dọa đời sống của 150 hộ dân với gần 600 nhân khẩu.
Theo người dân địa phương, trước kia mực nước khi dâng cao kỷ lục cũng còn cách làng Tân Xuân 40-50 m ở vị trí gần biển nhất, nhưng hiện nay đã tiến sát nhà dân. Một số ngôi nhà đang bị sóng đánh đến hiên hoặc mép sân.
Dãy rừng phòng hộ hàng chục nghìn cây phi lao, sú, vẹt chạy dọc Trạm kiểm soát Biên phòng Lạch Hới dần biến mất. Trên bờ biển ngổn ngang gốc cây, thân gỗ bị sóng đánh dạt vào bờ.
UBND xã Hoằng Phụ đánh giá tình trạng biển xâm thực ở thôn Tân Xuân là "rất nghiêm trọng". Đoạn bờ biển bị sạt lở hơn 1,5 km, ăn sâu vào đất liền từ 15 đến 250 m. Diện tích bị thiệt hại do biển xâm thực đã trên 20 ha gồm đất lâm nghiệp, thủy sản, trong đó đất ở của người dân và Trạm kiểm soát Biên phòng Lạch Hới đã bị mất khoảng 1.000 m2.
Dấu vết bức tường xây bằng gạch vồ của một hộ dân làng Tân Xuân bị sóng cuốn ra biển.
Theo UBND xã Hoằng Phụ, khu vực bờ biển tiếp giáp cửa sông Mã thuộc thôn Tân Xuân từng sạt lở do biển xâm thực nhưng mức độ không đáng kể. Khoảng một năm trở lại đây cứ triều cường lên là bờ biển sạt lở.
Trước nguy cơ biển "nuốt làng", cơ quan chức năng địa phương đã huy động nhân lực, máy móc cho đóng cọc tre, đắp bao cát làm đê tạm chắn sóng, song chỉ được ít hôm lại bị sóng cuốn phăng.
Chính quyền cho cắm nhiều biển cảnh báo nguy hiểm, cấm người dân ra vào dọc bờ biển làng Tân Xuân đề phòng rủi ro.
Bà Bùi Thị Hương, 55 tuổi, sinh sống gần mép nước chốc chốc lại ra bờ biển quan sát vì sợ ngôi nhà bị sóng cuốn trôi. "Vài tháng nay, chúng tôi mất ăn mất ngủ vì sóng đã tiến vô gần nhà quá rồi", bà Hương nói. Mùa mưa bão đang đến gần khiến bà Hương và dân làng thêm lo lắng.
Cách vị trí bà Hương đứng khoảng 30 m nhìn về hướng biển là vết tích giếng xây bằng gạch đỏ của một hộ dân. Nhà đã bị sóng cuốn mất, hộ dân phải chuyển đến nơi ở mới.
Ông Lê Danh Diệu, Phó chủ tịch xã Hoằng Phụ, cho biết đang yêu cầu 11 hộ dân với gần 60 người khẩn trương di dời ra khỏi khu vực có nguy cơ sạt lở. Chính quyền đã bố trí nhà văn hóa thôn giúp các hộ dân tránh trú tạm thời.
Một ngư dân Hoằng Phụ băng qua bức tường đổ nát trên bờ biển Tân Xuân. Vị trí này trước đây là vựa nuôi tôm công nghiệp của người dân.
Ông Phạm Bá Hiệp, 60 tuổi, ở thôn Tân Xuân, đi đào don cải thiện bữa ăn cho gia đình.
Gia đình ông Hiệp trước đây nhận thầu 5 ha diện tích mặt nước nuôi tôm thương phẩm song biển xâm thực giờ không còn mét vuông nào. Hàng ngày ông cùng vợ vác cuốc thuổng ra mép biển đào don, đào phi kiếm thêm thu nhập vì cũng không có nghề phụ gì khác.
"Chúng tôi rất hoang mang trước tình trạng biển tấn công làng dữ dằn như mấy tháng gần đây, có tuần sóng ăn sâu 20-30 m", ông Hiệp nói.
Tình trạng xâm thực cũng đang diễn ra mạnh ở phía cửa Lạch Hới, cách làng Tân Xuân chừng nửa km. Những vật rừng đước hay sú, vẹt bị sóng quật trơ gốc rẽ, hàng chục nghìn cây đã chết khô.
UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban bố tình trạng khẩn cấp về sạt lở ở khu vực cửa Lạch Hới. Lãnh đạo tỉnh yêu cầu chính quyền huyện, xã và cơ quan chức năng theo dõi chặt chẽ diễn biến xâm thực, cắm biển cảnh báo khu vực nguy hiểm để người dân không đến gần.
UBND tỉnh Thanh Hóa cũng thống nhất triển khai dự án xử lý khẩn cấp chống sạt lở, xâm thực biển ở Tân Xuân. Công trình có tổng mức đầu tư 155 tỷ đồng từ ngân sách, dự kiến hoàn thành trong năm 2023.
Một con đê bao chắn sóng bằng đá hộc đang được nhà thầu gấp rút triển khai nhằm ngăn sóng đánh để có thể thi công các hạng mục thân bờ kè chính phía trong, đồng thời hạn chế một phần xâm thực.
Do dự án nằm ở vùng địa chất phức tạp, thủy triều lên xuống thất thường nên việc thi công gặp nhiều khó khăn. Công nhân phải làm việc nhiều ca căn cứ vào thủy triều nhằm đảm bảo tiến độ.
Bờ biển Tân Xuân ngổn ngang cây rừng, tường nhà đổ sập. Video: Lê Hoàng