Nhóm các nhà nghiên cứu Sao la (SWG) thuộc Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) và Bộ Nông nghiệp vừa thiết lập chương trình nhân giống Sao la, mở ra hy vọng mới cho loài động vật có vú quý hiếm đến mức chưa nhà sinh vật nào từng 'chạm trán' chúng trong tự nhiên.
Vườn quốc gia Bạch Mã (Thừa Thiên Huế) - được chọn làm trung tâm nhân giống Sao la đầu tiên trên thế giới đang được xây dựng và dự kiến hoạt động vào đầu năm 2018.
Sao la là một trong những loài thú quý hiếm nhất thế giới. Ảnh: WWF.
Để thực hiện chương trình, nhiệm vụ khó khăn là phải tìm kiếm được Sao la. Loài vật này thường sống trong khu rừng rậm rạp, tại các nơi xa xôi và rất khó tiếp cận.
Kể từ khi được phát hiện năm 1992, chỉ khoảng 10 con bị bắt giữ bởi người Việt Nam và Lào. Do thiếu các chuyên gia và sự chăm sóc đặc biệt nên loài này chỉ sống được vài tháng. Lần cuối cùng một Sao la bị bắt giữ là năm 2010 tại ngôi làng ở Lào và chết một tuần sau đó.
Đã 25 năm, các nhà nghiên cứu sinh vật cũng chỉ chụp được ảnh qua máy bẫy ảnh trong tự nhiên 5 lần, hai lần tại Lào và ba lần ở Việt Nam. Gần đây nhất là hình ảnh Sao la di chuyển dọc con suối trong thung lũng nhỏ được ghi nhận bởi máy bẫy ảnh do Tổ chức thiên nhiên quốc tế (WWF) lắp đặt vào năm 2013 ở miền Trung Việt Nam.
Phát hiện trên làm sống lại hy vọng về triển vọng bảo tồn loài thú quý hiếm này. Các chuyên gia hiện vẫn chưa xác định chính xác số lượng Sao la còn lại, nhưng theo phỏng đoán có thể chỉ còn vài chục con. Họ cho rằng loài này có thể gặp những mối đe dọa đến sinh cảnh và số lượng do nạn săn bắt, chúng còn bị dính bẫy săn các con khác như hươu, nai, lợn rừng.
Các nhà sinh vật học và đối tác của SWG thử nghiệm nhiều phương pháp nhằm phát hiện Sao la, trong đó có việc lắp đặt hệ thống máy bẫy ảnh và xác định DNA.
Sao la được phát hiện và chụp ảnh ở Quảng Nam, sau 15 năm kể từ lần cuối cùng loài này được nhìn thấy trong tự nhiên. Ảnh: WWF.
Cho rằng việc nhân giống một loài ít được biết tới và khó nắm bắt như Sao la sẽ gặp nhiều thách thức, nhưng ông William Robichaud, điều phối viên Nhóm các nhà Nghiên cứu Sao la nói: "Không còn nhiều thời gian nữa, nếu không hành động thì mức độ rủi ro sinh tồn cho Sao la còn lớn hơn. Tôi tin sẽ tạo ra sự thay đổi trước khi quá muộn với sự hỗ trợ hai quốc gia, các tổ chức và vườn thú hàng đầu thế giới".
Theo tiến sỹ Văn Ngọc Thịnh, Giám đốc WWF Việt Nam, một vài ghi nhận về Sao la là minh chứng cho những nỗ lực không mệt mỏi của những người bảo vệ rừng. "Với công sức của đội bảo vệ rừng, hy vọng một ngày không xa sẽ được đền đáp bằng quần thể Sao la khoẻ mạnh ở vùng sinh cảnh phục hồi các loài hoang dã tại trung Trường Sơn".
Những năm qua, nhiều nỗ lực trong việc chống lại các mối đe doạ tới Sao la đã được thực hiện như thành lập Khu bảo tồn ở Thừa Thiên Huế và Quảng Nam vào năm 2010 và 2011. Các khu này đã tạo nên vùng sinh cảnh liền mạch quan trọng cho Sao La, bao phủ hơn 200.000 héc ta rừng Trường Sơn dọc biên giới Việt - Lào. Tuy nhiên việc săn bắn các loài hoang dã cho mục đích thương mại vẫn diễn ra tràn lan, khiến loài này đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.
|
Được mệnh danh là Kỳ lân châu Á, Sao la (Pseudoryx nghetinhensis) là một trong những loài thú quý hiếm nhất trên thế giới chỉ sinh sống tại vùng rừng núi hẻo lánh thuộc Trung Trường Sơn Việt Nam và Nam Lào. Nó có chiều dài khoảng từ 1,3 đến 1,5 m; cao 0,9 m và nặng khoảng 100 kg. Sao la có bộ lông màu nâu sẫm, sừng sao la dài và mảnh dẻ, hướng thẳng về phía sau và có thể dài đến 51 cm. Không chỉ Sao la, các nhà bảo tồn cho biết có rất nhiều loài quý hiếm và đặc hữu của dãy Trường Sơn như Thỏ vằn, Mang lớn đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Trong đó loài Mang đã được ghi nhận qua hệ thống máy bẫy ảnh tại sinh cảnh của Sao la. SWG và các đối tác cũng sẽ lần đầu thực hiện chương trình nhân giống loài Mang lớn, được phát hiện 2 năm sau Sao la tại trung tâm nhân giống Bạch Mã. |