Sau khi Tổng giám đốc và Kế toán trưởng sàn vàng VGX bị bắt, hơn 700 tài khoản người chơi bị phong toả, một số nhà đầu tư đang chơi trên các sàn trong nước có chút lo lắng và xuất hiện động thái rút bớt tiền trong tài khoản. "Sàn VGX là một cú phủ đầu, e rằng thời gian tới công an sẽ sờ gáy các sàn vàng còn lại nên sáng nay tôi tạm rút một nửa số tiền trong tổng số 5.000 USD có trong tài khoản cho yên tâm", anh Thanh, một người chơi vàng cho biết.
Theo anh này, một số người chơi mà anh biết cũng có động thái tương tự. "Tôi cho rằng, sau sự việc của VGX và nhiều người chơi đi rút tiền, khả năng một số sàn vàng ảo quy mô nhỏ sẽ phải đóng cửa".
Tuy nhiên, những trường hợp như anh Thanh không nhiều, vì hiện nay phần lớn các nhà đầu tư đều tham gia chơi trên các sàn nước ngoài như forex, fxcm, fxpro... hoặc một vài sàn trong nước quy mô lớn và ổn định. Do đó, họ tỏ vẻ điềm tĩnh hơn trước sự kiện VGX.
Theo nhìn nhận của anh Hưng, một người chơi vàng ảo đã 5 năm qua thì việc dẹp sàn vàng ảo là chuyện không dễ. Vì trước đây cũng từng xảy ra bắt bớ nhưng rồi đâu lại vào đấy, giờ cũng không ngoại lệ. "Hiện tại tài khoản của tôi còn 5.000 USD và tạm thời chưa vội rút tiền ra và cũng không nạp thêm tiền vào. Cứ để theo dõi tình hình xem sao", anh này cho hay.
Tại các sàn vàng, với một số đơn vị có quy mô nhỏ, khoảng vài chục khách giao dịch thì đã tạm khoá trang website, trong khi các sàn lớn vẫn hoạt động bình thường dù có cảnh giác hơn trước. Theo lời một môi giới viên của sàn vàng ảo tại TP HCM, sàn anh chỉ thận trọng hơn trong việc mời chào nhà đầu tư mới, còn lại mọi giao dịch với những người chơi cũ diễn ra bình thường.
Website của các công ty kinh doanh vàng ảo vẫn còn để hướng dẫn thực hiện qua phần mềm MT4.
Đến sáng 29/9, trên website của các công ty có hoạt động giao dịch vàng ảo vẫn còn nguyên những hướng dẫn về chơi vàng ảo thông qua MT4 cũng như các banner quảng cáo chương trình khuyến mãi dành cho người chơi. Như Công ty Hồng Hối- một trong những cái tên đình đám trong giới sàn vàng ảo có chương trình tặng quà cho người chơi mới khi đóng một số tiền ký quỹ nhất định.
Tương tự, điều này cũng diễn ra với các website khác như HGI, IMMS, HBX, Thiên Bình Minh, Minh Đạt, Đại Hữu Phát, Đại Dương...
Tại Việt Nam, lệnh cấm các hoạt động sàn giao dịch vàng có hiệu lực từ tháng 3/2010, nhưng suốt 4 năm qua, các công ty vàng ảo chui vẫn mọc lên như nấm. Theo số liệu từ Bộ Công an, hiện nay tại Việt Nam có khoảng 30-40 đơn vị núp bóng dưới dạng tư vấn tài chính để hoạt động sàn giao dịch vàng, ngoại tệ online. Doanh số giao dịch đã lên đến hàng trăm tỷ đồng với hàng nghìn người tham gia.
Trong đó, nơi được xem là hội tụ nhiều sàn vàng ảo nhất phải kể đến TP HCM. Theo một người hoạt động lâu năm trong thị trường ngầm này thì thời điểm sôi động những năm 2012, 2013, riêng thành phố có lúc tồn tại trên dưới 20 sàn. Tuy nhiên, chính vì đua nhau lập sàn, để tồn tại, nhiều nơi đấu đá, chèn ép nhau; thêm vào đó họ dùng nhiều chiêu trò xấu để ăn tiền nhà đầu tư nên chỉ một thời gian ngắn, nhiều sàn đã "tự chết". Theo thống kê của anh, hiện TP HCM chỉ còn tầm trên dưới 10 sàn đang hoạt động ổn định.
Sở dĩ lệnh cấm sàn vàng bị vô hiệu hoá suốt 4 năm qua, theo các chuyên gia là trên thực tế các công ty thường chỉ mở một văn phòng nhỏ dưới những cái tên như tư vấn đầu tư, tư vấn tài chính. Không có nhà đầu tư nào đến sàn trực tiếp để chơi, họ chỉ cần tải phần mềm về máy tính cá nhân và giao dịch trên mạng tại bất cứ nơi nào, nên việc chứng minh các hành vi vi phạm pháp luật cũng khá khó khăn với cơ quan quản lý.
Phần mềm Meta Trader 4. Ảnh: LC
Một người từng điều hành sàn vàng nhiều năm cho biết, để mở một sàn ảo dạng này khá đơn giản, chỉ cần đăng ký giấy phép kinh doanh về lĩnh vực tư vấn đầu tư, sau đó mua công nghệ phần mềm Meta Trader 4 của một công ty nước ngoài thì xem như hoàn tất.
Thông thường, phần mềm MT4 được bán với giá trên dưới 5.000 USD (tương đương trên dưới 100 triệu đồng). Sau đó, công ty tung nhân viên đi khắp nơi tìm nhà đầu tư tham gia bằng những lời mời gọi hấp dẫn.
Thủ tục để tham gia vào kênh này khá đơn giản. Người chơi chỉ cần cung cấp Chứng minh nhân dân và điền vài thông tin vào mẫu đăng ký có sẵn, sau đó nộp tiền ký quỹ. Hiện tỷ lệ ký quỹ cực thấp (1-2%), nghĩa là người chơi được phép giao dịch khối lượng vàng trị giá gấp cả trăm lần số tiền vốn bỏ ra. Chẳng hạn, nhà đầu tư nộp tiền ký quỹ 21 triệu đồng sẽ được giao dịch với quy mô 2,1 tỷ đồng. Trong vòng 15-30 phút sau khi nhận được tiền ký quỹ, môi giới sẽ gửi mã số tài khoản và mật mã qua email cho khách hàng. Sau đó, người chơi nhập những thông tin này vào phần mềm để thực hiện giao dịch.
Theo lời những người chơi, tham gia giao dịch vàng trên các sàn kiểu như thế này chủ yếu dựa vào niềm tin chứ không có bất cứ một hợp đồng hay giấy tờ pháp lý ràng buộc nào. Bởi, để lách luật, chủ sàn chỉ ký với khách hàng hợp đồng tư vấn đầu tư hoặc hợp đồng giao dịch vàng vật chất.
Thậm chí khi ký quỹ, số tiền của người chơi cũng sẽ được chuyển vào một tài khoản đứng tên một cá nhân nào đó mà không có bất cứ biên lai hay xác nhận nào (không liên quan gì đến công ty). Khi cần rút tiền, người chơi báo với công ty để họ chuyển tiền về cũng từ tài khoản cá nhân nói trên.
Cách thức kinh doanh vàng tài khoản này sẽ thông qua phần mềm Meta Trader 4. Chỉ ai có tài khoản mới nhận thông tin về mã hiệu giao dịch và theo dõi kết quả trên màn hình. Khách hàng có thể giao dịch từ 6h sáng thứ Hai đến 3h sáng thứ Sáu.
Nếu chỉ làm trung gian và thu phí giao dịch của khách, cứ một giao dịch 1 lot là khách mất 35-50 USD tiền phí cho chủ sàn (có sàn giảm xuống còn trên dưới 15-20 USD). Trong đó, 1 lot là 100 ounce, khoảng 82 lượng vàng nhưng có thể giao dịch tối thiểu 0,01 lot, tương đương 0,82 lượng.
Tuy nhiên, vì muốn ăn lời nhiều hơn, phần lớn các sàn ảo tại Việt Nam đã đứng ra ôm lệnh của nhà đầu tư- tức là làm nhà cái thay vì trung gian. Trong khi nhiều người cứ tưởng mình chơi vàng là giao dịch với thế giới, nhưng thực chất là qua sự giám sát trên hệ thống máy chủ của chủ sàn, hầu hết các lệnh đặt mua bán vàng đều được giữ lại.
Chính vì ôm lệnh mà các chủ sàn thường có đủ chiêu trò để lấy tiền nhà đầu tư như xoá lịch sử giao dịch, rút dây điện khi giá biến động mạnh và tự làm giá vàng…
Ngoài những chiêu trò của chủ sàn, thì việc lực đòn bẩy quá lớn (1:100, thậm chí 1:500) và chi phí giao dịch cao khiến cho tài khoản của người chơi rất dễ bị "cháy" khi giá biến động mạnh. Thêm vào đó, nhiều người tham gia chơi sàn vàng nhưng thiếu hiểu biết hoặc tâm lý không ổn định khi giao dịch. “Những nguyên nhân trên khiến cho số người thắng chỉ chiếm tỷ lệ chưa tới 10%, còn lại là thua lỗ nặng”, anh Thành, nhân viên môi giới nói.
Hầu hết những người chơi vàng trên sàn chui đều thừa nhận, tham gia các sàn vàng này, không phải họ không lường trước những rủi ro có thể gặp phải, nhưng một phần vì nghĩ rằng dễ kiếm lời, phần do đang thiếu các kênh đầu tư nên nhắm mắt làm liều. Thế nên khi có chuyện xảy ra, các chủ sàn cù nhầy không giải quyết theo thỏa thuận thì nhà đầu tư cũng chẳng biết kêu ai.
Mới đây, phản ánh với VnExpress, một nhà đầu tư cho biết đã tham gia chơi trên sàn của HGI và thắng được mấy nghìn USD nhưng đã bị chủ sàn xoá lịch sử giao dịch.
Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP HCM cho biết, thời gian qua, cơ quan này cũng đã phối hợp với các sở ban ngành trong đoàn kiểm tra liên ngành do UBND TP HCM thành lập, tiến hành thanh kiểm tra các doanh nghiệp hoạt động sàn vàng chui.
Tuy nhiên, trong quyền hạn của mình, Ngân hàng Nhà nước chủ yếu chỉ quản lý hoạt động của sàn vàng, kinh doanh vàng thuộc các ngân hàng thương mại. Còn đối với những trường hợp hoạt động sàn vàng chui của các công ty thì phải do Sở Công Thương và Sở Kế hoạch Đầu tư xử lý. "Do đó, trước tình trạng này, chi nhánh cũng chỉ báo cáo tình hình về Ngân hàng Nhà nước", ông nói.
Trước thực trạng, một bên là nhu cầu có thật của người dân, một bên là sự nghiêm cấm triển khai của cơ quan chức năng vì tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong khi thực tế thì các sàn chui vẫn bùng phát mạnh và gây nhiều thiệt hại cho người chơi do không bị kiểm soát, ông Trần Thanh Hải, Tổng giám đốc Công ty vàng Việt Nam-VGB nhấn mạnh, để quản lý thị trường vàng tốt hơn, nên cho lập Sở Giao dịch vàng Quốc gia.
Theo đó, thành viên tham gia Sở Giao dịch vàng là các công ty, các ngân hàng và cho ký quỹ với tỷ lệ cao để tránh rủi ro. "Nhà nước có thể thu thuế. Dòng tiền được thống kê đầy đủ để quản lý kinh tế vĩ mô hiệu quả hơn", ông Hải nói.
Rút kinh nghiệm sàn vàng trước đây, Sở Giao dịch vàng cần có quy chế quản lý và được pháp luật hóa rõ ràng. Hơn nữa, việc này cũng sẽ hạn chế được sự bùng phát của các sàn vàng, ngoại tệ chui, lại tạo ra được kênh đầu tư lành mạnh cho người dân có nhu cầu.
"Các nước tiên tiến trên thế giới như Mỹ, họ vẫn triển khai nhiều kênh đầu tư như vàng tài khoản, dầu tài khoản, ngoại tệ tài khoản... để người dân có nhiều lựa chọn. Còn tại Việt Nam, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cũng sắp triển khai hoạt động phái sinh vào năm 2016. Vậy thì không có lý do gì phải trì hoãn việc nghiên cứu cho lập Sở Giao dịch vàng", ông Hải chia sẻ.
Lệ Chi