18h, bến cảng đảo Phú Quý không còn náo nhiệt sau ngày hoạt động, hoàng hôn xuống dần, không gian im ắng. Riêng "bến xuồng cá nhái" nằm khiêm tốn bên phải cảng bắt đầu nhộn nhịp. Hàng chục ngư dân lội ra xuồng, chuẩn bị nhiên liệu và dụng cụ đi săn cá nhái - loại cá thân dài, xương xanh, phổ biến ở đảo.
Một con cá nhái vừa dính chĩa của người săn cá đêm ở đảo Phú Quý, tháng 4/2022. Ảnh: Việt Quốc
Xuất phát đầu tiên, ông Võ Minh Sang, 53 tuổi, gỡ dây neo, khởi động máy, đội đèn pha lên đầu. Phút chốc, chiếc xuồng xé nước rời bến theo ánh đèn pha. Hàng chục chiếc xuồng khác cũng nổ máy bành bạch, lao nhanh ra cửa cảng, khuất dần trong bóng đêm.
"Nghề này bình thường mỗi người chỉ đi một xuồng, để dễ giữ thăng bằng khi chĩa cá", ông nói. Dứt lời, ông cầm lái, tăng ga, chạy một mạch qua khỏi Hòn Tranh - đảo nhỏ nơi chỉ có lực lượng quân sự cư trú. Đèn pha sáng rực ở đầu ông Sang liên tục lia trên mặt biển tìm cá nhái.
Vài phút sau, người đàn ông phát hiện chú cá nhái, thân hình lấp lánh đang bơi nhanh trên mặt nước khi bị dọi đèn. Ông Sang với tay lấy cây chĩa đặt bên mạn xuồng, rồi rú ga đuổi theo. Một tay giữ vô lăng, một tay cầm chĩa đâm mạnh xuống nước, lưỡi chĩa găm vào giữa mình con cá dài hơn nửa mét.
Cá vẫy vùng do bị dính vào lưỡi chĩa 13 răng sắc nhọn. Ông Sang nhấc nó vào giữa khoang xuồng, kê vào ngách ván, rồi rút mạnh chĩa, cá rớt xuống khoang nhảy đành đạch. Người đàn ông gác cây chĩa vào vị trí cũ, rồi rồ ga chạy tiếp.
Tiếp đó, ông đảo mắt theo đèn, tiếp tục thấy một cá nhái khác đang bơi tốc độ nhanh. Thấy ánh sáng đèn, nó phóng lên phía trước để tránh, nhưng vẫn không chạy kịp tốc độ của xuồng. Sau khi chĩa mũi sắt ghim mạnh vào thân cá, ông Sang nhấc lên hất vào khoang...
Ngư dân đảo Phú Quý lái xuồng, chĩa cá nhái trên biển đêm. Video: Việt Quốc
Khi mới khởi hành, ông Sang săn cá ở khu vực cách bãi Lạch Dù khoảng một hải lý. Càng về khuya, chiếc xuồng săn cá mở rộng xa hơn, 2-3 hải lý, mải miết săn đến tờ mờ sáng mới nghỉ. Khoảng 5h, ông thu gom "chiến lợi phẩm", đưa vào bến cảng bán.
"Mỗi chuyến tôi thường đánh được 50-70 ký cá nhái, có hôm trúng cả tạ", ông Sang nói.
Trong màn đêm, khu vực gần bãi Lạch Dù loang loáng ánh đèn bởi hàng chục xuồng săn cá nhái. Ông Trần Quận, 45 tuổi, cũng là tay săn cá lão luyện, cho biết nghề này phải làm vào đêm mới hiệu quả. Chập choạng tối, các tay săn cá rời bến, ở ngoài biển suốt đêm, đến sáng mới vào.
Rạng sáng, ông Quận chở số cá đã chĩa được vào bến. Tất cả được hơn 60 kg, được thương lái tại bến thu mua với giá 20.000 đồng một kg, được 1,2 triệu đồng. "Trừ phí tổn nhiên liệu, tôi kiếm được 500.000 đồng", ông Quận nói.
Ngư dân Nguyễn Quốc Khánh, 33 tuổi, chuyến này chĩa cũng được khá, hơn 70 kg. Anh đưa lên bến, bán được 1,4 triệu đồng. Trừ phí tổn tiền dầu hết 800.000 đồng, anh thu nhập được 600.000 đồng.
Theo anh, mỗi đêm, một xuồng tiêu tốn khoảng 25-30 lít dầu. Hiện, trên đảo Phú Quý, dầu D.O giá hơn 25.800 đồng một lít. Giá dầu ngày càng tăng hơn so với trước, nên dù chĩa được nhiều, song ngư dân thu nhập không thêm nhiều.
Cá nhái được đưa vào cảng Phú Quý bán vào buổi sáng. Ảnh: Việt Quốc
"Đợt này cá nhái tiêu thụ chậm nên giá rẻ, chứ mấy năm trước nguồn hàng bán được, giá 40.000-50.000 đồng một ký, có đợt cá hiếm, giá 100.000 đồng", anh Khánh nói và hy vọng trong trong dịp lễ 30/4 cá nhái được du khách tiêu thụ nhiều sẽ tăng giá.
Nghề chĩa cá có từ lâu trên đảo Phú Quý. Trước đây, người dân chủ yếu lặn chĩa vào ban ngày bằng chĩa ba chấu quanh khu vực Hòn Tranh, cách hải cảng 300-400 m. Nhưng chục năm trở lại đây, các ngư dân ở đảo lại thịnh hành đi xuồng nhôm săn cá nhái đêm bằng chĩa 13 răng.
Đảo Phú Quý cách đất liền 56 hải lý, có nhiều loại hải sản tươi ngon, trong đó có cá nhái. Ngoài món nướng phổ biến, cá nhái còn được chế biến rất nhiều món ngon như: um, gỏi, canh cà, sốt cà chua... Cá nhái phơi khô hiện được nhiều du khách mua khi ra tham quan đảo.
Việt Quốc