Sách dày 128 trang với 17 chương, được viết dựa trên nhật ký của một cậu bé trượt kỳ thi vượt cấp tiểu học có tên là Hoàng Liên (biệt danh là Rán).
Liên hiện ra với vẻ "ấm a ấm ớ", "một mình một kiểu" chẳng chịu theo quy tắc nào. Trong bài văn của mình, cậu miêu tả "Lá bàng to như chiếc Ipad mini, thân bàng to như một cái chung cư" hay "Nước sông màu đỏ tươi, cảm tưởng như có ai đổ gạch xuống".
Mới bảy tuổi, ngây thơ là vậy nhưng Liên đã phải cạnh tranh với rất nhiều bạn khác để có thể được học ở trường Galaxy - ngôi trường điểm của thành phố. Trên lớp, cậu thường xuyên nhận điểm kém ở tất cả môn học và bị cô Lệ đem ra so sánh với Linh Văn (bạn cùng lớp). Khi về nhà, cậu đứng dưới cái bóng của Mun (anh trai Liên) - người đoạt giải cao trong kỳ thi Violympic và luôn thức đến hai giờ sáng để học bài. Áp lực về điểm số khiến cậu xấu hổ với các bạn và trở nên tiêu cực hơn với mọi người.
Điểm nhấn của truyện diễn ra ở chương 16 - "Những ngày cuối cùng ở Galaxy" và 17 - "Chôn nhau cắt rốn". Sau khi biết tin mình thi trượt kỳ thi vượt cấp, cậu cùng ông nội về thăm làng Mỹ Yên và nghe được câu chuyện của Thảo. Cô bé không hợp trường cũ trên thành phố nên đã về quê học. Nhờ sự động viên của mọi người, Liên cũng chuyển về trường Mỹ Yên. Ở đó, cậu không phải chịu áp lực về điểm số, có những người bạn mà cậu yêu quý và được là chính mình.
Tác giả với bút danh Hoàng Liên truyền tải thông điệp: "Đối với trẻ nhỏ, điều quan trọng nhất không phải là vào những ngôi trường danh tiếng, mà là một nơi đem lại niềm vui, sự thoải mái và không có áp lực đè nén lên tuổi thơ".
Sách được viết dựa trên câu chuyện của thật của con trai tác giả. Hàng ngày, anh đưa con tới trường, đồng cảm với cảnh "khoảng 7h sáng, cứ ba chiếc xe máy lao vùn vụt trên đường thì có không dưới hai chiếc là các ông bố, bà mẹ chở con đi học, có người chở hai ba đứa. Cả thành phố rầm rập đi học".
Nhưng anh nhận ra rằng áp lực đè lên các bậc phụ huynh không chỉ là quãng đường đưa đón, cũng không phải học phí hàng tháng, mà là mọi vấn đề của nền giáo dục - từ việc học hành, thi cử đến việc kiếm một chỗ tốt cho con cái lên lớp.
"Hầu như tất cả học sinh đều đi học thêm, nhất là đầu cấp, chỉ để đảm bảo rằng có thể thi vượt cấp. Với việc thắt chặt đầu vào lớp 10 công lập ở các thành phố lớn (chỉ lấy trên dưới 50%), họ đã dồn áp lực học hành xuống cấp 2, thậm chí cấp 1, khi mà những đứa trẻ còn quá bé để bắt đầu cuộc đua", tác giả nói.
Hoàng Liên hy vọng bằng việc giễu nhại những áp lực học hành, thi cử dưới góc nhìn của một cậu bé, xã hội sẽ nhận ra những gánh nặng không đáng có đang đè lên vai hàng triệu người. Phụ huynh sẽ không còn "điên cuồng" vì học hành của con cái nếu không có trường chuyên, lớp chọn dụ dỗ, không có các kỳ thi vượt cấp với tỷ lệ chọi khắc nghiệt.
Tác giả nói: "Trong xã hội hiện đại với rất nhiều cám dỗ cho trẻ con, việc đi học không chỉ để lấy kiến thức mà còn để giữ cho chúng có một khoảng không gian và thời gian đủ an toàn, để chúng có thể tự lớn lên".
Cảnh Quân