Nền văn minh Đông phương lâu nay vốn được coi là huyền bí. Sự tồn tại của những giá trị Đông phương, qua nhiều hiệu quả ứng dụng thực tế, đã bền vững qua hàng thiên niên kỷ và được giới khoa học hiện đại chú ý.
Bìa sách "Minh triết Việt trong văn minh Đông phương".
Nền tảng cơ bản của nền văn minh Đông phương chính là thuyết Âm Dương Ngũ hành và kinh Dịch. Lâu nay, người Hán vẫn nhận họ là chủ nhân của nền văn minh này. Tuy nhiên, ông Nguyễn Vũ Tuấn Anh lại đưa ra giả thuyết hoàn toàn mới trong cuốn sách Minh triết Việt trong văn minh Đông phương.
Từ những trang đầu của cuốn sách, tác giả đưa ra kết luận tổng quát trong phần dẫn nhập. Ông cho rằng nền văn hiến Việt có lịch sử huy hoàng từ hàng nghìn năm trước. Và nền văn hiến Việt chính là chủ nhân của những trí thức trong văn minh Đông phương, bao gồm thuyết Âm Dương Ngũ hành và kinh Dịch.
Tiếp sau, bốn phần chính của cuốn sách lần lượt chứng minh cho nhận định trên. Tác giả đưa ra các lớp bằng chứng cho mô hình từ căn bản khai sinh ra vũ trụ cho đến sự biến hóa tiếp diễn qua tổng hợp Dịch với Âm Dương Hà đồ. Cuốn sách được thực hiện với mục đích góp phần làm sáng tỏ cội nguồn văn hiến của dân tộc Việt qua sự phân tích những di sản văn hóa truyền thống. Trong quá trình nghiên cứu, phân tích, tác giả dùng nhiều tranh dân gian, những câu chuyện cổ tích, những câu ca dao, đồng dao... của di sản văn hóa truyền thống Việt để luận giải thuyết Âm Dương Ngũ hành.
Giáo sư Đào Vọng Đức - làm việc tại Viện Vật lý và Trung tâm nghiên cứu tiềm năng con người - đánh giá: "Ngoài ý nghĩa khoa học, cuốn sách còn có tác dụng hun đúc lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc, khích lệ ý chí phát huy truyền thống dựng nước và giữ nước của tổ tiên".
Giáo sư Chu Hảo - Giám đốc NXB Tri Thức - chia sẻ: "Sách là kết quả nghiên cứu của tác giả trong nhiều năm, đã được công bố từng phần trong những cuốn sách khác như Tìm về cội nguồn kinh Dịch; Tính minh triết trong tranh dân gian Việt Nam; Thời Hùng Vương qua truyền thuyết và huyền thoại. Song những ý kiến đa chiều về các cuốn sách này cho đến nay chưa được thảo luận một cách có hệ thống và rộng rãi. Nhằm tạo cơ sở cho việc trao đổi học thuật một cách nghiêm túc, chúng tôi mạnh dạn xuất bản ấn phẩm này như một tài liệu tổng kết quá trình nghiên cứu của tác giả". Nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ cho rằng ông trân trọng phương pháp nghiên cứu độc đáo và mới lạ của tác giả. Tuy nhiên, ông cũng đánh giá: "Luận cứ của tác giả có chỗ còn khiên cưỡng, nhưng nhìn chung có tính hợp lý. Bằng chứng khá phong phú và lý thú, nhưng giá trị của một số dẫn chứng vẫn còn là một vấn đề phải tranh luận".
Tác giả Nguyễn Vũ Tuấn Anh là người nghiên cứu lâu năm trong lĩnh vực Lý học Đông phương. Ông từng gây xôn xao dư luận khi tuyên bố có thể dùng năng lượng của mình để đuổi mưa trong bảy ngày diễn ra Đại lễ Nghìn năm Thăng Long.
Lam Thu