Mới đây, NASA dự định đưa con người trở lại Mặt Trăng thông qua chương trình tên lửa Artemis và đưa phi thuyền có người lái tới Sao Hỏa vào năm 2030. Một trong thách thức với các phi hành gia là phải đối mặt nguy cơ bệnh tật, tai nạn khi bay vào vũ trụ trong bối cảnh việc chăm sóc sức khỏe ở Trái Đất vốn đã cực kỳ nan giải.
Trách nhiệm đảm bảo sức khỏe cho phi hành gia thuộc về Viện nghiên cứu về sức khỏe không gian của NASA. Đơn vị này có nhiệm vụ chuẩn bị cho con người đối phó bệnh tật và tai nạn mà họ có thể gặp phải khi du hành lên Mặt Trăng, Sao Hỏa và các hành tinh khác.
Ba trong số những người làm việc với viện - giám đốc Dorit Donoviel, phi hành gia Nicole Stott và giáo sư Christopher Mason - đã phát biểu tại một hội nghị chăm sóc sức khỏe gần đây ở Boston do tổ chức truyền thông STAT tổ chức. Họ đã mô tả các chiến lược chăm sóc sức khỏe để giúp con người du hành vũ trụ an toàn. Cụ thể:
Bảo vệ phi hành gia khỏi bức xạ
Bà Donoviel cho biết thách thức lớn nhất là bảo vệ các phi hành gia khỏi việc tiếp xúc với bức xạ vũ trụ. Bức xạ là các hạt năng lượng cao phát ra từ tia nắng mặt trời và không gian, sẽ làm hỏng hoặc giết chết DNA trong tế bào con người và khả năng gây ung thư. Ở Trái Đất, từ trường bảo vệ chúng ta khỏi bức xạ nhưng nó không tồn tại ngoài không gian và ở Sao Hỏa.
"Lượng vật liệu che chắn mà chúng tôi cần để bảo vệ phi hành gia phải dày 5,2 m và điều đó là không khả thi. Vì vậy, con người, thậm chí cả máy tính trên tàu sẽ phải đối mặt với vấn đề bức xạ", Donoviel nói.
Ngoài ra, giáo sư Christopher Mason cũng cho biết bức xạ là mối quan tâm lớn nhất đối với hành trình tới Sao Hỏa. "Chúng tôi có thể thực hiện một số giám sát và cung cấp lá chắn, nhưng điều đó có thể tốn rất nhiều năng lượng và lá chắn quá lớn", ông Mason cho hay.
Các nhà khoa học tham gia thử nghiệm mô phỏng sao Hỏa của Áo và Israel. Ảnh: Reuters
Để tìm ra giải pháp cho các nhà du hành vũ trụ, giáo sư Mason đang nghiên cứu loài "gấu nước", được biết đến với khả năng sống sót trong điều kiện khắc nghiệt và có thể sống trong chân không vũ trụ. Ngoài ra, các nhà khoa học cũng theo đuổi các giải pháp cơ học, chẳng hạn sử dụng nguồn cung cấp nước của tàu vũ trụ để lót chỗ ngủ cho phi hành đoàn và hoạt động như một lá chắn bức xạ. Thêm vào đó, NASA đang thử nghiệm áo khoác chống bức xạ bảo vệ cho sứ mệnh của các phi hành gia tàu Artemis lên Mặt Trăng.
Dinh dưỡng
Thực phẩm và dinh dưỡng là một mối quan tâm lớn khác, đặc biệt đối với các chuyến du hành tới Sao Hỏa. Các phi hành gia trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) được tiếp tế thực phẩm từ Trái Đất vài tháng một lần.
Tuy nhiên, điều đó sẽ không thể áp dụng với những phi hành gia đi đường dài tới Sao Hỏa. Theo ước tính của NASA, một chuyến đi và về từ Trái Đất đến Sao Hỏa sẽ mất ba năm. Điều đó sẽ đòi hỏi rất nhiều thực phẩm.
"Những món đồ chúng tôi đưa lên sẽ luôn phải mang theo bên mình. Chúng ta phải cách mạng hóa hệ thống thực phẩm", phi hành gia Nicole Stott, người đã thực hiện bốn nhiệm vụ tại ISS, cho biết.
Hiện tại, NASA dự tính gửi thực phẩm lên Sao Hỏa trước và các nhà khoa học đang cố gắng tìm ra cách để giữ được các chất dinh dưỡng lâu hơn.
"Bạn phải mang thức ăn lên hành tinh đó trước vì phi hành gia không thể mang theo tất cả thức ăn mình cần. Điều đó có nghĩa là thời hạn sử dụng của thực phẩm nên là 5 năm. Nếu không, các chất dinh dưỡng sẽ bị phân hủy", bà Donoviel nói.
Tập thể dục cơ bắp và trí não
Tập thể dục là yếu tố quan trọng vì xương và cơ có thể bị teo nếu cơ thể ở trong tình trạng không trọng lực. Các phi hành gia cần tập thể dục vài giờ mỗi ngày để duy trì sức khỏe của cơ và xương. ISS có máy chạy bộ và xe đạp cho mục đích này.
Họ phải tự buộc mình vào máy chạy bộ để ngừng lơ lửng trên đó. Xe đạp không có yên hoặc tay lái vì những thứ này không cần thiết trong môi trường vi trọng lực.
"Lúc đầu, bạn sẽ có những phản ứng căng thẳng như phát ban và nôn mửa... Nếu đang lơ lửng trong không gian, bạn không cần xương và cơ bắp, vì vậy cơ thể bạn không tốn bất kỳ năng lượng nào để duy trì chúng. Tuy nhiên, vì chúng tôi vẫn phải về Trái Đất và sống như những người bình thường, chúng tôi phải tập thể dục hai giờ mỗi ngày trên trạm vũ trụ", phi hành gia Stott nói.
Sức khỏe tâm thần cũng là một vấn đề nổi bật. Không gian sống trong một con tàu vũ trụ tới Sao Hỏa khoảng 93 m2. Các thành viên phi hành đoàn sẽ phải chia sẻ không gian này trong ba tháng mà không được ra ngoài. Vì vậy, NASA chọn các phi hành gia có tính cách khác nhau nhưng hòa hợp. Dù vậy, căng thẳng có thể xuất hiện và điều này gây nguy hiểm cho nhiệm vụ.
Thêm vào đó, bà Donoviel cho biết chăm sóc sức khỏe dự phòng là tối quan trọng. "Có rất nhiều rủi ro đối với sức khỏe con người trong không gian. Họ không thể đối phó với mọi thứ. Ngay cả người khỏe mạnh nhất cũng có thể bị bệnh", bà nói.
Doãn Hùng (Theo SCMP)