 |
|
Robert McNamara chụp tháng 4/1966. Ảnh: Life. |
Vợ McNamara cho biết, ông này gặp nhiều vấn đề sức khỏe trong thời gian gần đây và tắt thở trong lúc ngủ. McNamara là người từng giám sát quá trình leo thang hoạt động quân sự của Mỹ tại Việt Nam từ năm 1961 tới 1968. Nhưng sau khi rời Lầu Năm Góc, cựu bộ trưởng quốc phòng Mỹ tỏ ra hối tiếc về vai trò của mình trong cuộc chiến. McNamara cho rằng cuộc chiến đã làm xấu đi hình ảnh của nước Mỹ với hơn 58.000 lính phải bỏ mạng.
Năm 1995, McNamara xuất bản cuốn hồi ký "In Retrospect: The Tragedies and Lessons of Vietnam" trong đó có đoạn: "Những quan chức cấp cao nhất của Mỹ tham gia vào các quyết định liên quan tới cuộc chiến tại Việt Nam đã hành động theo cái mà chúng tôi nghĩ là nguyên tắc và truyền thống của đất nước. Chúng tôi ra quyết định theo những giá trị đó nhưng đã phạm sai lầm, sai lầm khủng khiếp. Chúng tôi nợ các thế hệ sau câu trả lời về nguyên nhân của sai lầm".
Nhưng McNamara đã không nghĩ như vậy khi ông này bắt đầu nhiệm kỳ bộ trưởng quốc phòng Mỹ dưới thời John Kennedy. "Tôi không phản đối việc người ta gọi chiến tranh Việt Nam là cuộc chiến của McNamara. Tôi nghĩ đó là một cuộc chiến quan trọng và tôi hài lòng khi tên tuổi của mình gắn liền với nó. Tôi sẽ làm tất cả những gì có thể để giành thắng lợi", McNamara từng viết như vậy về cuộc chiến Việt Nam năm 1964.
 |
|
Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara (phải) ngồi cạnh Tổng thống Lyndon B. Johnson (giữa) và Ngoại trưởng Dean Rusk trong cuộc họp nội các tháng 2/1968. Ảnh: WHPO. |
McNamara sinh năm 1916 tại San Francisco, lấy bằng cử nhân kinh tế và triết học tại Đại học California và từng học cũng như giảng dạy tại Đại học Harvard. McNamara gia nhập quân đội năm 1943 và làm việc trong không lực Mỹ. Sau Thế chiến II, McNamara làm việc cho công ty sản xuất xe hơi Ford và leo dần lên chức chủ tịch hãng này năm 1960. Nhưng chỉ 5 tuần sau khi nhậm chức, Kennedy mời McNamara đảm nhận chức bộ trưởng quốc phòng và nhận được cái gật đầu.
McNamara đã cơ cấu lại quân đội Mỹ theo hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào vũ khí hạt nhân. Dưới thời ông này, số lượng quân Mỹ tại Việt Nam đã tăng từ 400 lên 17.000 năm 1964. Từ năm 1965, Mỹ bắt đầu ném bom miền bắc Việt Nam, đồng thời triển khai lực lượng quân sự lớn và tham gia vào chiến sự ở miền nam. Theo kế hoạch chiến tranh của McNamara, số lượng quân Mỹ tại Việt Nam là 485.000 vào cuối năm 1967 và tăng lên gần 535.000 tính tới ngày 30/6/1968.
Nhưng tới năm 1967, McNamara bắt đầu công khai bày tỏ sự nghi ngờ khả năng giành thắng lợi của Mỹ tại Việt Nam bằng cách tăng quân và gia tăng các chiến dịch ném bom miền bắc. Ông này từ chức vào năm 1968 để đảm nhận chức Chủ tịch Ngân hàng Thế giới và giữ chức vụ tới năm 1981. Sau khi về hưu McNamara tích cực ủng hộ nỗ lực giải trừ vũ khí hạt nhân.
McNamara từng nhắc tới lý thuyết Domnio để lý giải nguyên nhân khiến chính quyền của Tổng thống Kennedy can dự vào Việt Nam. Trong một cuộc phỏng vấn ông này từng nói: “Trước khi bị ám sát, Kennedy chưa bao giờ nói rằng liệu ông ấy có muốn rút quân hoàn toàn khỏi Việt Nam hay không. Nhưng tôi tin rằng, nếu còn sống, chắc chắn ông ấy sẽ rút quân”.
Minh Long (theo BBC, AP)