Mỏ vàng 5A nằm cách huyện lộ ĐH5 khoảng 400 m. Trên diện tích khoảng 2 ha đất rừng dọc theo sườn núi, vài chục lán trại được dựng lên phục vụ cho việc đào vàng. Mỗi ngày có khoảng 100 người tới đào vàng thuê. Người dùng cuốc xẻng đào đất đưa lên xe đẩy, người ngâm ủ xái quặng, người vận hành máy móc... Tiếng máy nổ, tiếng người nói chuyện giống như một công trường.
Lán trại được dựng lên ở mỏ vàng 5A, ngày 23/1. Ảnh: Đắc Thành
Mỏ vàng 5A từng được tỉnh Quảng Nam cấp phép khai thác cho Công ty TNHH Thành Lộc Sơn, địa chỉ thị trấn Khâm Đức, huyện Phước Sơn. Tháng 1/2017, mỏ hết phép, được bàn giao cho xã Phước Thành quản lý. Nhiều năm qua, mỏ này là điểm nóng đào vàng trái phép. Cuối tháng 7/2023, huyện Phước Sơn tổ chức truy quét, đẩy đuổi người đào vàng.
Sau thời gian tạm lắng, gần Tết giá vàng tăng cao, nhiều người lại đổ xô đến mỏ tìm vận may. Họ dùng bạt, cây và dây dựng lán trại, kéo điện lưới, đưa nước từ các đỉnh núi về; mua sắm máy nổ, máy nghiền để xay đất đá, rồi dùng nước xối để hứng vàng cám. Để tận thu vàng từ xái quặng, họ dùng vôi, soda, xyanua ngâm ủ. Sau khi lấy hết vàng, số hóa chất này bị đổ ra môi trường gây ô nhiễm.
Đào vàng trái phép ở mỏ 5A. Video: Đắc Thành
Một lao động cho biết được chủ thuê 200.000-300.000 đồng một ngày, công việc là chở đất đá cho vào máy nghiền, sáng đi tối về. Một số người khác không làm thuê, tự mua máy về đào đãi vàng. "Nếu thấy lực lượng chức năng truy quét, chúng tôi sẽ cất giấu máy móc rồi chạy vào rừng hoặc lẩn trốn trong hầm. Họ rút đi, chúng tôi lại quay ra làm tiếp", người này kể.
Do mỏ đã hết hạn khai thác, quặng vàng không còn nhiều. Người đứng đầu một nhóm đào vàng cho biết "ngày may mắn kiếm vài triệu đồng, ngày ít vài trăm". Biết là công việc phi pháp, nhưng họ vẫn làm bởi "thu nhập cao hơn so với làm nông hay đi công nhân".
Trước tình trạng trên, ông Lê Quang Trung, Chủ tịch huyện Phước Sơn, cho biết đã giao cho công an huyện phối hợp ban ngành truy quét đẩy đuổi những người khai thác trái phép tại mỏ 5A. Tuy nhiên, do khu vực này cách xa khu dân cư, người dân địa phương và nơi khác đến làm lén lút. "Họ phát hiện lực lượng chức năng thì bỏ trốn vào rừng, gây khó khăn cho công tác xử lý", ông nói.
Lao động chở xái quặng cho vào bể ủ để lọc lấy vàng. Ảnh: Đắc Thành
Liên quan việc mỏ vàng 5A đã hết phép nhưng không đóng cửa, lãnh đạo huyện Phước Sơn cho hay Công ty TNHH Thành Lộc Sơn không còn hoạt động trên lĩnh vực khoáng sản. Trụ sở công ty di dời đi nơi khác, không xác định được địa chỉ nên việc đôn đốc doanh nghiệp lập hồ sơ, thủ tục đóng cửa mỏ gặp khó khăn.
UBND huyện đã giao cho công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan xác minh doanh nghiệp có còn hoạt động hay không, nếu còn mà không làm thủ tục đóng cửa mỏ thì sẽ xử lý, ông Trung cho biết.