Tê liệt vì nỗi đau mồ côi là trạng thái của cô bé Nguyễn Thị Mai Khanh, ở khu phố 4, thị trấn Tân Túc, huyện Bình Chánh, TP HCM. "Khi bố mất, cháu đã nghĩ, ít nhất thì mẹ vẫn còn ở đó. Nhưng rồi mẹ cũng đi luôn. Lúc mất mẹ, cháu nghĩ còn ông bà ngoại. Ít lâu sau ông bà cũng không qua khỏi", Khanh kể.
Vốn ít nói, từ ngày sống một mình trong căn nhà lợp tôn rộng hơn 20 m2, cô bé càng trở nên lầm lì. Nhiều đêm đối mặt với bóng tối trong căn nhà trống hoác, Khanh thường sợ hãi nằm khóc. Giờ cô bé ít rơi nước mắt hơn, miệng thường lẩm nhẩm vài bài hát quen thuộc, cho đến khi chìm vào giấc ngủ.
Hơn một tháng nay, ngày nào anh Nguyễn Thanh Hùng, cậu ruột của Mai Khanh cũng mang cơm sang nhà cho cháu. "Giục sang nhà tôi ăn mà nó không chịu. Cứ muốn ăn trước bàn thờ bố mẹ cho đỡ tủi thân", người cậu kể. Không ít lần, anh Hùng nghe tiếng cháu gái thức dậy lúc nửa đêm la hét tìm ba mẹ. Cô bé thỉnh thoảng cầm điện thoại, gọi vào số của bố hoặc mẹ để trò chuyện, như thể họ đang ở đầu dây bên kia.
Còn với cậu bé 10 tuổi Trần Khoa Đăng Trường, những tháng qua, cậu chọn xem những bộ phim từng xem cùng ba mẹ để nguôi ngoai nỗi nhớ.
"Cháu cố gắng làm những gì ba mẹ và cháu từng làm trước đây, nhưng cảm giác chẳng như xưa nữa", Trường nói. Ngôi nhà trên đường An Dương Vương, phường An Lạc A, quận Bình Tân giờ chỉ còn lại em cùng chị gái 18 tuổi. "Cơn bão" Covid-19 đã cướp đi cả ba và mẹ từ cuối tháng 7.
Hai chị em Đăng Trường tự chăm sóc nhau trong ngôi nhà ở đường An Dương Vương, phường An Lạc A, quận Bình Tân, sáng 18/9. Ảnh: Anh Tú.
Thời điểm đó, cả gia đình 4 người của Đăng Trường đều là F0. Ba em trở nặng trước, được chuyển đến điều trị tại bệnh viện Chợ Rẫy. Mấy mẹ con sau đó cũng được chuyển vào nằm cạnh nhau trong bệnh viện dã chiến ở Hóc Môn. Sau gần một tuần phải thở oxy, mẹ qua đời. "Lúc đấy cháu cứ ngỡ mẹ nằm ngủ", Trường nhớ lại.
Khi mẹ mất, Trường cầm điện thoại gọi vào số ba liên hồi, nhưng chỉ nghe tiếng tút tút. Nửa tháng sau, hai chị em mới biết ba mất sau mẹ một ngày.
Trở về từ bệnh viện, hai chị em đóng chặt cửa, ít tiếp xúc với hàng xóm. Cú sốc quá lớn khiến Trường thường đi ra đi vào, nói những câu không đầu không cuối trước bàn thờ. Thỉnh thoảng, cậu bé lại ngồi ôm balo của mẹ, áo khoác của ba hít hà.
Trường và Khanh chỉ là hai trong số 2.500 trẻ em khắp cả nước rơi vào hoàn cảnh mồ côi, mất đi sự quan tâm, chăm sóc của cha mẹ, người thân... sau đại dịch.
Đợt dịch thứ tư bùng phát hồi tháng 4, cả nước ghi nhận hơn 23.000 người chết do Covid-19. TP HCM ảnh hưởng nặng nhất, với hơn 17.000 ca tử vong. Hơn 1.400 trẻ dưới 18 tuổi mồ côi, trong đó 66 cháu mất cả cha lẫn mẹ, 19 trẻ sơ sinh mất mẹ lúc vừa chào đời. Những vùng bị ảnh hưởng nặng nề kế tiếp là Bình Dương, Đồng Nai...
Theo một nghiên cứu về tác động thứ phát của Covid-19 được công bố tháng 7/2021 trên tạp chí y khoa The Lancet, đại dịch "đã làm thay đổi đột ngột và vĩnh viễn cuộc sống của những trẻ mồ côi. Chúng sẽ trưởng thành với sự mất mát sâu sắc bởi những điều đã trải qua".
Bà Lã Linh Nga, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng khoa học tâm lý giáo dục (PPRAC), cho rằng trẻ đột ngột mất người thân sẽ gặp những vấn đề tâm lý tiêu cực như buồn bã, tuyệt vọng, khó chịu hay tê liệt, kéo dài 2-4 tuần, số khác có thể chịu tác động lâu dài hơn.
Theo bà Linh Nga, ở giai đoạn vị thành niên như Trường, Khanh, bình thường trẻ đã có nhiều thay đổi về tâm lý, giờ thiếu hụt tình cảm, sự định hướng từ bố mẹ thì "khó khăn chồng chất".
Nghiêm trọng hơn, trẻ mất cha mẹ có thể rơi vào tình trạng sững sờ phân ly, hoảng loạn hoặc thoái lùi, mất ý thức tạm thời, gây ra việc mất kiểm soát về cảm xúc và hành vi, theo thạc sĩ Mai Thị Nguyệt (khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng 2).
Để nâng đỡ, xoa dịu nỗi đau mất mát với các em, bà Nguyệt khuyên người thân cần đảm bảo 5 nhu cầu cơ bản cho các cháu. Đó là, trẻ cần được đảm bảo đầy đủ về vật chất hàng ngày như ăn, ở, không khí, giấc ngủ (nhu cầu sinh lý). Chúng cần được bảo vệ, đảm bảo môi trường an ninh trong gia đình (nhu cầu an toàn). Trẻ cần được giao lưu tình cảm, được quan tâm, trò chuyện với mọi người (nhu cầu xã hội). Sự quan tâm, tôn trọng của những người xung quanh sẽ giúp trẻ mạnh mẽ, tự tin hơn để vượt qua đau buồn (nhu cầu được tôn trọng). Thêm nữa, trẻ cần được hỗ trợ trong môi trường học tập và kết nối bạn bè, nâng cao giá trị để có cơ hội thể hiện mong ước của mình (nhu cầu được thể hiện bản thân).
Với mong muốn sưởi ấm phần nào những trái tim bé nhỏ, Quỹ Hy vọng (Hope Foundation) dự kiến trao 1.500 phần quà đến các em mồ côi, hoàn cảnh khó khăn vì Covid-19 trong tháng 1/2022.
Mọi sự hỗ trợ xin gửi về:
Văn phòng Quỹ Hy vọng - Báo VnExpress:
Địa chỉ: Tầng 9, Tòa nhà FPT Tower, số 10 Phạm Văn Bạch, Cầu Giấy, Hà Nội.
Điện thoại: 0972 776 776
Tài khoản nhận ủng hộ:
Chuyển khoản theo cú pháp, viết không dấu:
Tên người ủng hộ - Tet Hy vong
(Ví dụ: Nguyen Van A - Tet Hy vong)
Agribank
STK: 1500201104186
Chi nhánh Hà Nội
Chủ tài khoản: Quỹ Hy vọng
BIDV
STK: 42710008680868
Chi nhánh Quang Minh
Chủ tài khoản: Quỹ Hy vọng
Sacombank
STK: 020058823385
Chi nhánh Đông Đô – PGD Quan Hoa
Chủ tài khoản: Quỹ Hy vọng
Techcombank
STK: 19132103682686
Chi nhánh Hoàng Quốc Việt- PGD Trần Thái Tông
Chủ tài khoản: Quỹ Hy vọng
TPBank
STK: 73007300602
Chi nhánh Hoàn Kiếm
Chủ tài khoản: Quỹ Hy vọng
Vietcombank
STK: 0011007300602
Chi nhánh Sở giao dịch
Chủ tài khoản: Quỹ Hy vọng
Số tài khoản USD
Account Name: HOPE FOUNDATION
Account Number: 73007300503
Bank name: TIEN PHONG COMMERCIAL JOINT STOCK BANK, HANOI, VIETNAM.
Address: TPBank Building - 57 Ly Thuong Kiet - Hoan Kiem District - Hanoi
Swift code/BIC: TPBVVNVX
Quỹ Hy vọng