Chiều 3/5, Uỷ ban Thường vụ đã thảo luận về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ chức Quốc hội. Một trong các vấn đề được quan tâm nhất là sửa đổi quy định bỏ phiếu tín nhiệm với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.
Theo Ban soạn thảo, Luật tổ chức Quốc hội năm 2001 đã có quy định bỏ phiếu tín nhiệm, nhưng sau gần 5 năm có hiệu lực vẫn chưa được tiến hành trên thực tế. Theo quy định, việc xem xét bỏ phiếu tín nhiệm với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn chỉ được tiến hành khi có kiến nghị của ít nhất 20% tổng số đại biểu hoặc kiến nghị của Hội đồng dân tộc, Uỷ ban của Quốc hội. Trên thực tế, nếu không có người khởi xướng thì khó có thể đạt tỷ lệ 20%.
Phiếu tín nhiệm dưới 50% có xem xét việc miễn nhiệm?
Từ những bất hợp lý trên, nhiều ý kiến đề nghị, nên coi bỏ phiếu tín nhiệm như một hoạt động bình thường, được tiến hành định kỳ vào giữa và cuối nhiệm kỳ Quốc hội. Đây là thước đo cho Quốc hội, tổ chức Đảng xem xét, đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ của các cá nhân, qua đó có những biện pháp cụ thể về công tác cán bộ.
Từ kinh nghiệm thực hiện Quy trình bỏ phiếu tín nhiệm chức danh lãnh đạo cấp xã thời gian qua, Phó chủ tịch Uỷ ban trung ương Mặt trận tổ quốc VN Đỗ Duy Thường đề nghị cần làm rõ cơ sở để bỏ phiếu tín nhiệm, ví dụ như năng lực điều hành, phẩm chất đạo đức... Trong trường hợp cán bộ đạt phiếu tín nhiệm dưới 50% thì hướng xử lý sẽ ra sao?
Ông Thường cho biết, hiện nay, việc bỏ phiếu tín nhiệm cán bộ cấp xã dựa trên cơ sở là bản tự kiểm điểm của cá nhân đó. Với những lãnh đạo xã không đạt 50% số phiếu, hầu hết đã bị miễn nhiệm.
Chốt lại vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An cho rằng, đang có thực tế là nhiều người không dám nói thẳng, nói thật, ngại phê bình. Qua tổng kết trong nhiệm kỳ qua, kỳ họp "nóng" nhất cũng chỉ có 5 phiếu đề nghị bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn (chưa đạt 2% đại biểu). Theo Chủ tịch Nguyễn Văn An, cần phải tính toán kỹ vấn đề bỏ phiếu tín nhiệm định kỳ, trước mắt sẽ đưa ra Quốc hội kỳ họp tới để lấy ý kiến.
Thành lập 4 uỷ ban mới của Quốc hội
Theo tờ trình của Ban soạn thảo, sẽ thành lập mới Uỷ ban Pháp luật và Uỷ ban Tư pháp trên cơ sở Uỷ ban Pháp luật hiện nay. Sau khi được thành lập, Uỷ ban Pháp luật sẽ tập trung vào nhiệm vụ thẩm tra và giám sát pháp lệnh, các dự án luật (chủ yếu thuộc bộ máy hành chính nhà nước, Quốc hội, đoàn thể...). Uỷ ban Tư pháp sẽ thẩm tra các dự luật về hình sự, dân sự; tố tụng hình sự, dân sự; thi hành án và giám sát việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng theo quy định của Luật phòng, chống tham nhũng.
Thời gian tới cũng sẽ thành lập Uỷ ban Kinh tế và Uỷ ban Tài chính trên cơ sở Uỷ ban Kinh tế ngân sách hiện nay. Sau khi được thành lập, Uỷ ban Kinh tế tập trung thẩm tra các dự luật thuộc lĩnh vực kinh tế, kinh doanh... Uỷ ban Tài chính thẩm tra các dự án luật, pháp lệnh thuộc lĩnh vực tài chính, tiền tệ và giám sát dự toán ngân sách nhà nước...
Tán thành chủ trương thành lập 4 uỷ ban, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá giáo dục thanh thiếu niên Trần Thị Tâm Đan cho rằng, việc thành lập các uỷ ban của Quốc hội cần căn cứ vào nhiệm vụ phát triển đất nước từng giai đoạn cụ thể. Hiện nay, một số quốc gia theo mô hình: 1 bộ của Chính phủ sẽ có 1 uỷ ban của Quốc hội để giám sát. Tuy nhiên, tại Trung Quốc, 1 uỷ ban Quốc hội giám sát một số bộ.
Theo Chủ tịch Nguyễn Văn An, tại thời điểm này, đưa vấn đề thành lập mới 4 uỷ ban là chín muồi. "Nếu không tách mà cứ để một uỷ ban đảm nhiệm công việc như cũ vẫn được. Nhưng vấn đề là uỷ ban đó làm được bao nhiêu phần trăm công việc", Chủ tịch Quốc hội nói.
Đại biểu chuyên trách chiếm ít nhất 40%
Tại buổi thảo luận chiều 3/5, nhiều ý kiến đề nghị tăng số lượng đại biểu chuyên trách lên ít nhất 40% tổng số đại biểu Quốc hội (hiện nay tối thiểu là 25%). Đây là biện pháp giải quyết bài toán Quốc hội có nhiều đại biểu kiêm nhiệm, giảm hiệu suất làm việc. Theo bà Tâm Đan, song song với việc tăng số đại biểu chuyên trách, cần phải cải tiến cách làm việc của đại biểu.
"Theo tôi, nên có các văn phòng của đại biểu Quốc hội tại các tỉnh. Sau khi giải quyết công việc ở trung ương, đại biểu thường xuyên về các tỉnh nắm tình hình, gần gũi cử tri. Nếu sau khi lên làm chuyên trách, đại biểu chỉ ngồi văn phòng ở Hà Nội, tách biệt với nhân dân thì không nên", bà Tâm Đan nói.
Việt Anh