Giáo viên được coi là khâu đột phá của ngành giáo dục. |
Trong gần 1 tiếng trình bày 16 trang báo cáo, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân đã phác thảo cái được và chưa được của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục. Tuy nhiên, nhiều đại biểu vẫn tỏ ý chưa hài lòng.
Giáo dục quá nặng về hô hào
Sau khi liệt kê hàng loạt "bệnh" của ngành giáo dục, như việc đào tạo chạy theo số lượng, ít coi trọng chất lượng, thi cử thì lộ đề, gian lận, nạn học thêm, dạy thêm... Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Bá Thanh cho rằng nguyên nhân là chưa quan tâm đúng mức đến đội ngũ giáo viên. "Chúng ta nói, thày giáo là nghề cao quý, là kỹ sư tâm hồn, nhưng làm thì sao? Có thời kỳ, khi chẳng có sự lựa chọn nào khác, chạy cùng sào mới vào sư phạm", ông Thanh nói.
Ông phản ánh việc đào tạo giáo viên ở các trường sư phạm quá thiếu thốn thiết bị thực hành, nặng về lý thuyết. "Thế nhưng lúc nào ta cũng nói học phải đi đối với hành, lý luận phải gắn với thực tiễn... Chúng ta nói như là thuộc lòng, nhưng thực tế thì khác. Nếu không thay đổi tình trạng này thì sẽ chỉ mãi là hô khẩu hiệu suông", ông Thanh bức xúc. Đại biểu này "tố" thêm, các ký túc xá của sinh viên sư phạm quá nhếch nhác, vì vậy mới có câu "ăn như sư, ở như phạm".
Đại biểu Nguyễn Văn Phát mổ xẻ tình trạng chất lượng giáo dục còn yếu kém vì quy mô đào tạo đại học tăng quá nhanh, dẫn đến thiếu trầm trọng giảng viên. Trong khi đó, giảng dạy đại học vẫn cứ như dạy phổ thông, giáo viên đặt ra mở bài, thân bài, kết luận, dạy theo hình thức thày đọc, trò ghi. "Làm như thế thì không thể nào nâng cao chất lượng giáo dục được", ông Phát khẳng định.
Không ôm đồm nhiều vấn đề lớn, đại biểu Huỳnh Thị Hòa Bình chỉ xin đi sâu về thực trạng giáo dục mầm non, vốn được đề cập rất mờ nhạt trong báo cáo của Chính phủ. "Đi khảo sát tại Bắc Giang, tôi thấy giáo dục mầm non được đối xử chưa tương xứng với yêu cầu. Giáo viên chỉ hưởng 290.000 đồng một tháng và hưởng có 10 tháng một năm, trong khi họ phải làm 10-11 giờ một ngày. Đó là chưa kể nhiều nơi không có tiền, phải trả giáo viên bằng thóc", bà Bình phản ánh.
Hiến kế chấn hưng giáo dục
Đại biểu Nguyễn Bá Thanh đề xuất phải cải tổ ngay các trường sư phạm, giải thể tất cả trường CĐ, ĐH sư phạm hiện có để thành lập ba trường ĐH Sư phạm vùng. Việc tuyển chọn đầu vào phải chặt chẽ, cả thi viết và vấn đáp, tránh tình trạng thày nói ngọng, nói lắp. "Mặt khác phải cải tổ vấn đề thi cử, cách thi quyết định cách dạy, cách học. Ví dụ môn tiếng Anh, trừ những chuyên ngành ở đại học, còn toàn thi viết. Cho nên, cứ kể là tôi học 12 năm tiếng Anh, nhưng không nói được vì có thi nói đâu", ông Thanh phân tích.
Từng là nhà quản lý giáo dục, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đặt vấn đề xem xét lại khâu đột phá trong giáo dục. "Tôi e rằng "2 không" không phải là chìa khóa vạn năng. Cái gốc là phải xây, chứ không phải chống tiêu cực. Chống tiêu cực, bệnh thành tích mới là cái ngọn", ông Thuyết phân tích. Ông cũng cho rằng có chút mâu thuẫn khi Bộ trưởng nói quyết liệt chống tiêu cực, nhưng việc xử lý cán bộ gian lận trong thi tuyển công chức của bộ còn "hơi nhẹ".
Theo ông Thuyết, để chấn hưng giáo dục thì cần giải quyết mối quan hệ giữa phẩm chất - năng lực - đời sống của giáo viên. Những năm 60-70 của thế kỷ trước, xã hội đòi hỏi giáo viên phải cống hiến, chỉ quan tâm tới đạo đức và chuyên môn, nhưng bây giờ cuộc sống thay đổi, không thể bắt người ta kiễng chân lên mãi. Từ thực tế này, ông cũng đề nghị không cực đoan quá với dạy thêm, học thêm. Nó cũng có mặt tích cực, đó là góp phần giải quyết đời sống giáo viên.
Trong mối quan hệ giữa nhà quản lý, trò và thày, ông Thuyết cho rằng vai trò quan trọng là nhà quản lý, đặc biệt là thủ lĩnh. "Thủ lĩnh ngành phải có bản lĩnh để đề ra chính sách, biện pháp thích hợp nhằm thúc đẩy giáo dục nước nhà, chứ không nên chạy theo giải quyết những vụ việc cụ thể. Nếu chạy theo thì cũng như vá víu một cái áo rách, không thể giải quyết căn bản vấn đề", ông ví von.
Sẽ có Vụ giáo viên, chăm lo đời sống của người thày
Ngồi trên hàng ghế thư ký, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân liên tục ghi chép. Ông cảm ơn những góp ý chân thành, thẳng thắn của đại biểu, đồng thời đưa ra 5 giải pháp chấn hưng giáo dục. Đó là chuyển từ đào tạo dựa vào khả năng sẵn có, sang đào tạo theo nhu cầu xã hội; nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên; đổi mới phương pháp đào tạo trên cơ sở phát huy khả năng vốn có; xã hội hóa giáo dục và cuối cùng là phân cấp, đổi mới trong công tác quản lý.
Giải thích vì sao phải đưa "2 không" là khâu đột phá, Bộ trưởng Nhân cho rằng thiết lập lại trật tự kỷ cương của giáo dục chính là quan tâm đến nền móng. Giải pháp "2 không" là nhằm thiết lập nền móng giáo dục. "Chống được bệnh thành tích, tiêu cực trong thi cử cần phải nhiều thời gian, ít nhất đến 2010. Tất nhiên, khi tạm yên công việc này thì sẽ chuyển sang mục tiêu khác", ông cam kết.
Người đứng đầu ngành giáo dục thừa nhận có tình trạng thu nhập của cán bộ trong ngành thấp. Ông lấy ví dụ ở châu Phi, thu nhập của giáo viên bậc tiểu học gấp 4 lần thu nhập bình quân đầu người, Trung Đông là 3 lần. Bộ trưởng cho biết đã giao cho Vụ pháp chế rà soát tất cả văn bản liên quan đến chế độ của giáo viên trong suốt 10 năm gần đây, đồng thời xem xét thành lập lại Vụ giáo viên, chuyên chăm lo đời sống của cán bộ.
Đến năm học 2005-2006, cả nước có khoảng 997.700 nhà giáo, bao gồm 155.700 giáo viên mầm non, 762.200 giáo viên phổ thông, 13.900 giáo viên trung cấp chuyên nghiệp, 47.700 giảng viên đại học, cao đẳng, 11.200 giáo viên dạy nghề và khoảng 7.000 giáo viên cơ hữu ở các trung tâm giáo dục thường xuyên. Các trường công lập có khoảng 844.000 nhà giáo, còn lại là ngoài công lập. Tính trung bình trong cả nước so với năm học 2001-2002, số lượng nhà giáo tăng 11% (khoảng 108.900 người). Đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục chiếm khoảng 10% trong tổng số cán bộ, công chức, viên chức ngành giáo dục. Cả nước hiện có 10.400 cán bộ quản lý giáo dục làm việc ở Bộ, Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội; khoảng 80.000 cán bộ quản lý giáo dục (Ban Giám hiệu các trường, Ban chủ nhiệm các khoa, lãnh đạo các phòng, ban) làm việc tại gần 35.000 trường học các loại. Trong đó có 311 ĐH, CĐ, 292 trường trung cấp chuyên nghiệp, 637 trường dạy nghề và trung tâm dạy nghề, 914 trung tâm giáo dục thường xuyên và Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp và hướng nghiệp. |
Hồng Khánh