Chủ trương này được thống nhất tại phiên họp chiều 15/8 giữa lãnh đạo chủ chốt tỉnh Quảng Nam, TP Tam Kỳ, hai huyện Phú Ninh và Núi Thành cùng các thành viên Ban Chỉ đạo xây dựng và phát triển đô thị loại I trực thuộc tỉnh.
TP Tam Kỳ có 13 phường xã, dân số hơn 120.000, diện tích 93 km2. Huyện Phú Ninh có một thị trấn và 10 xã, dân số hơn 77.000, diện tích 156 km2. Huyện Núi Thành có một thị trấn và 16 xã, diện tích 533 km2, dân số gần 150.000.
Theo phương án sau khi sáp nhập, dự kiến đô thị mới Tam Kỳ rộng hơn 900 km2, dân số gần 450.000.
Ba huyện thị dự kiến sáp nhập. Đồ họa: Tạ Lư
Việc sáp nhập ba huyện thị nhằm đưa TP Tam Kỳ trở thành đô thị loại I, là đô thị trung tâm, tổng hợp của tỉnh, đóng vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của vùng liên tỉnh, là hạt nhân, động lực cho cả miền Trung, Tây Nguyên.
Ông Nguyễn Phú, Giám đốc Sở Xây dựng Quảng Nam, đánh giá quá trình sáp nhập sẽ có nhiều thuận lợi. Xét về yếu tố lịch sử, kinh tế - xã hội, ba huyện thị trước đây có nguồn gốc từ một đơn vị hành chính, thuộc phủ Tam Kỳ, sau đó nhiều lần tách nhập. Tuy nhiên, cũng có điểm khó khăn là sau sáp nhập một số chỉ tiêu của TP Tam Kỳ sẽ giảm và chưa đạt tiêu chí đô thị loại I.
Cụ thể, mật độ dân số toàn đô thị khá thấp 524 người/km2 (yêu cầu tối thiểu 2.000 người/km2); tỷ lệ lao động phi nông nghiệp khu vực nội thị 67% (yêu cầu tối thiểu 85%). Trình độ phát triển hạ tầng, kiến trúc cảnh quan đô thị (nhà ở, công trình công cộng, giao thông, tỷ lệ mật độ đường rộng 7,5 m trở lên trong khu nội thị, cấp nước, thoát nước...) sẽ giảm so với Tam Kỳ hiện tại.
"Song nếu tập trung bằng nhiều giải pháp tích cực, cùng huy động mạnh mẽ các nguồn lực thì Tam Kỳ đạt tiêu chí đô thị loại I vào năm 2030 là khả thi", ông Phú nói.
Thị trấn Núi Thành, huyện Núi Thành cách TP Tam Kỳ hơn 20 km về phía nam. Ảnh: Đắc Thành
Tại phiên họp, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam Phan Việt Cường chỉ đạo tiếp tục đầu tư hạ tầng cho ba huyện thị nhưng phải có tính quy mô, tương thích với tiêu chí của đô thị loại I; tạm dừng đầu tư xây dựng trụ sở cấp huyện.
"Phấn đấu đến quý II/2023 tỉnh trình Quốc hội xem xét thông qua đề án sáp nhập Tam Kỳ, Núi Thành, Phú Ninh và đến năm 2024 thực hiện", ông Cường nói, yêu cầu tập trung cho công tác đào tạo, sẵn sàng nhân lực cho việc phát triển đô thị loại I trong tương lai.
Năm 1997, Quảng Nam và Đà Nẵng chia tách, thị xã Tam Kỳ là tỉnh lỵ Quảng Nam. Cuối năm 2005, thị xã được công nhận đô thị loại III và năm 2006 lên thành phố, là một trong hai thành phố của tỉnh, cùng với Hội An. Đầu năm 2016, Tam Kỳ trở thành đô thị loại II. Đến nay, thành phố mới đạt 56/59 tiêu chí đô thị loại II và 47/59 tiêu chí đô thị loại I.