 |
|
Tàu hút và bãi thu gom cát ven sông Đồng Nai |
Từ thị trấn Uyên Hưng, huyện Tân Uyên (tỉnh Bình Dương) xuôi dòng Đồng Nai, ngay ngã ba giữa con sông Cái và tuyến sông nhánh rộng khoảng 200 m, một tàu hút cát đang làm việc miệt mài, lặp đi lặp lại động tác quăng cần cẩu cạp cát lên sà lan đậu kế bên. Dọc theo sà lan là một số ghe đang chờ ăn cát. Người dân cho biết, chiếc tàu này của Công ty Xây dựng Bình Dương “núp bóng” khai thác cát dưới danh nghĩa một dự án nạo vét dòng sông. Đoạn sông này hiện đã bị tận thu cát sâu hơn 20-25 m, còn hai bên bờ bị sạt lở rộng thêm khoảng 40 m.
Cách khu vực cầu Hóa An khoảng 300 m, một chiếc sà lan đang miệt mài quăng gàu múc cát từ dưới sông lên sà lan. Thỉnh thoảng cần cẩu lại thả xuống dòng sông một mẻ vừa xúc lên. Một lái ghe gần đó cho biết: “Đó là mẻ có cát pha lẫn bùn nên phải đổ lại, vì cát pha lẫn bùn đen giá sẽ giảm khoảng 10-20%”. Cách đó khoảng 70 m một chiếc sà lan khác vừa xúc đầy cát, rồi tiếp tục nhường chỗ cho sà lan mới.
 |
|
Mố cầu ông Tiếp đang bị sạt lở |
Từ đoạn cầu Hóa An chạy xuôi về khu vực cầu Ghềnh khoảng hơn 1 km có hai sà lan và một tàu cũng đang miệt mài khai thác cát. Theo người dân khu vực, hai chiếc sà lan này nằm một chỗ hút cát đã hai năm nay. Việc khai thác có giấy phép do các tỉnh cấp để “nạo vét dòng sông” dù đoạn sông này mực nước ước tính đã sâu khoảng 30-35 m.
Ban ngày hầu hết việc khai thác và vận chuyển bằng sà lan 400-500 tấn được núp dưới những tấm giấy “thông hành” nạo vét, hoặc khai thác tận thu cát, sỏi lòng sông. Còn ban đêm thì lực lượng hùng hậu 40-60 chiếc ghe hút cát dàn đều khắp nơi phá nát lòng sông từ Bình Dương - Đồng Nai - TP HCM.
Theo một cán bộ phòng khoáng sản Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Đồng Nai, hiện nay toàn bộ dự án khai thác cát đều bị ngưng cấp phép. Song đây hầu hết là bọn khai thác cát lậu, chúng có “tai mắt” khắp nơi, toàn bộ hoạt động đều ngưng lại ngay tức thì khi có một cú phone báo động. Nhiều năm nay, từ công an xã đến huyện, tỉnh đều biết rõ bọn chúng nhưng chẳng làm gì được để ngăn chặn những con quái vật ăn cát ngày đêm, suốt năm này qua năm khác.
Một chủ bãi cát tiết lộ, cứ vào mùa mưa là tình hình sạt lở bờ sông xảy ra, đó cũng là một nguồn cho giới khai thác, khi cát dưới lòng sông Bình Dương - Đồng Nai - TP HCM đang cạn kiệt. Ước tính mỗi ngày có khoảng 70.000-150.000 m3 cát bị khai thác thì có nguồn trữ lượng nào bù đắp nổi.
Cù lao Rùa được xem là một di tích văn hóa - lịch sử của tỉnh Bình Dương, vậy mà trong khoảng ba năm nay hàng trăm ngàn mét vuông đất cù lao đã bị cuốn trôi. Năm trước, xe tải có thể chạy được trên tuyến đường giao thông ấp 3, xã Thạnh Phước, huyện Tân Uyên (tỉnh Bình Dương) vậy mà từ đầu năm đến nay đã bị sạt lở và biến mất. Người dân phải làm con đường khác ngay bên cạnh nhưng đến tháng 5 vừa qua con đường mới làm cũng bị biến mất chỉ còn lại đường mòn chạy vòng. Và ngay phía dưới con đường mòn này lại có một hàm ếch khoét sâu vào trong, dấu hiệu một vụ sạt lở sắp diễn ra.
Còn khu vực cù lao Phố (TP Biên Hòa) cũng trong tình trạng sạt lở tương tự. Địa danh nổi tiếng này đang bị thu hẹp dần dù là khu quy hoạch du lịch sinh thái của xã anh hùng Hiệp Hòa bởi nó đang đối đầu với tình trạng sạt lở nghiêm trọng. Tính trong hai năm gần đây đất cù lao bị sạt lở ăn sâu vào bờ 10-15m. Nhiều đoạn bờ sông hiện đang chờ đổ ập xuống bởi hàng chục hàm ếch ăn sâu vào đất liền. Nhiều người dân phải tự cứu mình bằng cách thả đá, xây dựng bờ kè, cắm cọc cừ, chặn bao cát... tránh sạt lở.
Tuy nhiên, một số cán bộ Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Đồng Nai cho rằng, việc sạt lở vẫn là do nhiều nguyên nhân như thay đổi dòng chảy dòng sông, quy luật bên bồi bên lở. Còn việc khai thác chỉ gây ảnh hưởng phần nào. Còn người dân hầu hết các khu vực bị sạt lở đều cho rằng việc khai thác cát là nguyên nhân chính. Trước đây trong khoảng thời gian từ 5-7 năm bờ sông mới bị lở và nhiều lắm 1 m, nhưng chỉ trong ba năm gần đây, khi những sà lan cạp cát đến khai thác cát thì bờ sông bị sạt lở ăn sâu vào đất liền hơn 30 m.
Người dân hai bên bờ sông rất bức xúc và tổ chức khiếu nại tập thể song vẫn không giải quyết được. Thậm chí lực lượng khai thác cát còn hăm dọa đưa cần cẩu vào giật sập nhà dân nên đã xảy ra nhiều trận chiến. Người dân trong bờ ném đá, làm giàn ná bắn đá tấn công người khai thác cát. Những “giặc cát” trên sà lan đáp trả bằng cách tiến lại gần bờ quăng gàu khai thác cát, giật lở bờ sông, phá sập nhà dân...
Anh Năm Rê, một người sinh sống trên cù lao Bạch Đằng, cho biết: “Mới tháng rồi ở đoạn trên cù lao đã có hai căn nhà bị sạt lở nhưng cũng may không gây tử vong. Điều lạ là tình hình sạt lở không còn theo quy luật từ xưa đến nay là bên lở, bên bồi mà cả hai bên đều lở”.
(Theo Tuổi Trẻ)