Dưới đây là chia sẻ của Dy Khoa, một phóng viên ưa xê dịch đang sống và làm việc tại TP HCM, sau chuyến đi Ấn Độ một tuần vào cuối tháng 5. Do bất cẩn khi kiểm tra vé mà anh phải mua mới.
Chuyến đi của tôi được lên kế hoạch khá sát ngày đi. Việc xin visa, đặt vé máy bay, khách sạn và kiểm tra lịch tàu chạy diễn ra trong khoảng 10 ngày. Mọi thứ đều tốt, trừ... vé tàu. Tôi gần như bị hoảng loạn ở sân ga Agra vì vé rơi vào danh sách chờ ("waiting list").
Điều này có nghĩa hành khách vẫn được chấp nhận thanh toán và giữ tiền trên website của hệ thống đặt vé thuộc Trung tâm Hệ thống Thông tin của Bộ Đường sắt Ấn Độ (IRCTC), nhưng sẽ không có giường nào được xuất ra cho bạn vì nhiều lý do. Trong đó, lý do chủ yếu là hạng, khoang đã được chọn hết chỗ. Ở trường hợp này, tôi xem như trở thành người thừa của chuyến tàu từ Agra đến Varanasi dù trên tay vẫn cầm tờ xác nhận đặt vé như bao người khác.
Tôi loay hoay. Vào đến cả phòng giám đốc của nhà ga để nhờ hỗ trợ. Gọi lên tổng đài IRCTC hy vọng họ có thể cập nhật trạng thái từ "waiting list" sang "confirm". Tuy nhiên, theo nhân viên đài này thì việc này hoàn toàn do hệ thống. Họ chỉ có thể hỗ trợ hoàn tiền qua thẻ đã sử dụng thanh toán và khách phải mua vé mới ở sân ga dự định đi.
Tôi đến ga khoảng 2 tiếng trước giờ chạy và mất khoảng 1 giờ 40 phút cho việc này. Vốn dĩ nó quá khác hệ thống đặt tàu Việt Nam nên thông tin bị hụt nghiêm trọng. Lúc này, tôi mua vé mới ở hạng 2, nó khác với hạng 3A mà tôi đã mua trước đó.
Một lần nữa, do không rõ cách phân hạng của tàu Ấn Độ, tôi hụt hẫng lần hai khi bước lên khoang tàu hạng 2. Người đông nghẹt, nhiều người còn phải đứng chen nhau ở buồng vệ sinh, ken giữa hai khoang tàu. Nó làm cho tôi có cảm giác bất an. Quyết định đánh liều, tôi rời khoang và đi lên khoang hạng 3A với hy vọng là còn chỗ trống và chấp nhận chịu phạt.
Khoang này không còn một chỗ trống nào. Tôi may mắn được một em trai 15 tuổi nhường chỗ, dù gia đình em ấy đã trả tiền cho vị trí này. Sau đó, tôi chịu phí chênh lệch hạng tàu và chịu một khoản phạt. Tổng số tiền cho vé sau phạt tốn kém hơn so với vé tôi đã mua trên mạng.
Khoa và cậu bé Manas 15 tuổi (phải) đã nhường chỗ trên tàu từ Agra đến Varanasi.
Để tránh rơi vào tình trạng dở khóc dở cười như tôi, bạn nên lưu ý một số điều như sau.
Đặt vé sớm
Đường sắt của Ấn Độ là một trong những mạng đường sắt quốc gia hoàn chỉnh nhất thế giới. Các tuyến đường sắt chạy dọc ngang đất nước, chiều dài lên đến 63.140 km. Người dân của đất nước Nam Á này sử dụng tàu hoả thường xuyên. Mỗi năm, hệ thống này có khoảng 5 tỷ lượt khách và hơn 350 triệu tấn hàng hóa.
Với số dân hơn 1,3 tỷ người, dịch vụ đường sắt Ấn Độ thường trong tình trạng khan vé. Chính vì vậy, nếu có kế hoạch du lịch tự túc bạn cần quan tâm đến chuyện đặt vé tàu thật sớm.
Hình ảnh những đoàn tàu chật kín người mà truyền thông phương Tây hay đưa về Ấn Độ có thể bây giờ đã ít đi. Nhưng lượng người đan chặt như nêm trên các khoang tàu hạng thấp vẫn còn. Việc đặt vé sớm cũng giúp bạn tiết kiệm thời gian chờ đợi trước hàng dài người xếp hàng mua vé tại các nhà ga.
Người dân sinh hoạt, ăn uống trên tàu.
Ngoài phương án đặt tàu dự kiến, bạn cũng cần có phương án khác để thay đổi khi cần thiết. Thường một điểm đến sẽ có khoảng hai ga tàu nằm cách nhau không xa. Chẳng hạn ở trong Vùng Thủ đô Delhi có đến 5 ga như New Delhi (mã ga tàu: NDLS), Delhi Junction (khu Old Delhi, mã DLI) hay Hazrat Nizamuddin (đây là ga tàu gần sân bay Indira Gandhi, mã NZM)...
Việc tìm hiểu kỹ các ga tàu trong một thành phố cũng sẽ giúp bạn tiết kiệm khá nhiều chi phí cho việc di chuyển từ nhà gà đến khách sạn và các điểm tham quan. Ở Varanasi đa số mọi người chọn ga Varanasi Junction nhưng nếu sử dụng hành trình từ ga Manduadih về NDLS sẽ tiết kiệm thời gian ngồi tàu hơn.
Các hạng khoang tàu
Tương tự tàu đường sắt Việt Nam, khoang của đường sắt Ấn Độ cũng được chia thành nhiều loại để phù hợp với túi tiền của hành khách. Đa số tuyến tàu gồm các hạng chia theo cơ sở vật chất như có điều hòa hoặc không, buồng 6-8 giường hoặc hạng không phân chia.
Chúng được đánh hạng theo ký tự số kèm mô tả dịch vụ. Nhưng 2A nghĩa là buồng 6 giường có điều hòa. Hoặc họ dùng từ "sleeper" cho khoang hạng giường nằm không có điều hòa. Đối với du khách du lịch tự túc, dù tiết kiệm chi phí bạn vẫn nên chọn loại 2A hoặc 3A để có chất lượng tốt hơn, đảm bảo an toàn cũng như vệ sinh.
Một số chuyến tàu sẽ có cả hạng Second Class (hạng 2) và 2A. Giá chênh lệch giữa hai hạng là rất lớn. Do vậy hãy lưu ý khi thông báo loại vé muốn mua với nhân viên bán vé. Loại 2 thực chất là hạng thấp, vé không in ghế hoặc giường. Chấp nhận mua vé này đồng nghĩa bạn có thể sẽ chịu cảnh vất vưởng ở toilet, sàn tàu... Hơn hết, chất lượng vệ sinh ở đây cũng rất kém. Đồng thời, số lượng hành khách quá đông trên cùng một khoang cũng tạo cảm giác mất an toàn.
Mua vé qua mạng
Vé tàu Ấn Độ cho phép đặt trực tuyến qua website của IRCTC. Lịch trình tàu chạy, các ga tàu, giá tàu, hạng tàu đều được cập nhật trên mạng.
Quy trình đặt vé tàu cũng khá đơn giản. Nếu chưa có tài khoản, bạn chỉ cần đăng ký. Đối với số điện thoại sử dụng đăng ký ngoài Ấn Độ thì người dùng chịu một khoản phí xác minh quốc tế khoảng 50.000 đồng.
Sau khi thanh toán hoàn tất, xác nhận thanh toán sẽ được hệ thống gửi qua địa chỉ email và số điện thoại của chủ tài khoản. Ngoài tiền vé, người dùng sử dụng cổng thanh toán liên kết quốc tế còn chịu một khoản phí tiện ích và phí chuyển đổi ngoại tệ đối với thẻ tín dụng hoặc ghi nợ quốc tế mở tại Việt Nam. Sau bước này, xem như quy trình đặt vé đã hoàn tất.
Nhưng để chắc chắn không xảy ra bất trắc, bạn nên lưu lại số PNR và kiểm tra trên trang website Indian Rail (thuộc Chính phủ Ấn Độ). Nếu trạng thái vé là "confirm" thì có thể an tâm, còn "waiting list" thì cần hủy vé đã đặt để nhận tiền hoàn và đặt lại vé mới.
Ngoài việc kiểm tra mã PNR, bạn có thể an tâm mình đã đăng ký thành công nếu vé có ghi rõ giường hoặc ghế, khoang tàu. Khi thông tin đã đầy đủ, bạn chỉ cần in vé và mang theo. Khi đến nhà ga, nộp cho quầy vé để nhờ họ kiểm tra một lần nữa. Một số nhân viên cẩn thận sẽ ghi lại rõ các thông tin chỗ ngồi trên tấm vé xác nhận đã in.
Nhà ga la liệt người nằm chờ tàu
Hình cảnh đầu tiên khi bước đến bất kỳ ga tàu nào tại Ấn Độ là mọi người đang trải bạt, lót đệm, nằm ngủ để... chờ tàu. Nếu là lần đầu tiên đến Ấn Độ, bạn hãy tự trấn an bản thân đây là chuyện bình thường tại quốc gia này.
Ga tàu Varanasi.
Người Ấn Độ đa số thân thiện, nên nếu thấy họ đang ngồi trên giường của mình, bạn có thể tự nhủ đây là chuyện bình thường. Hãy mở lòng và nói chuyện với họ. Khi tới giờ ngủ, họ sẽ tự động rời đi. Tương tự, bạn cũng có thể đi giao lưu với các "hàng xóm" trên tàu, như vậy chuyến đi của bạn sẽ phong phú và đáng nhớ hơn.