LTS: "Đứa con đầu lòng bạn mong đợi bấy lâu, đã cất tiếng khóc chào đời. Tuy chìm ngập trong hạnh phúc lần đầu làm cha, làm mẹ, các bạn sẽ lo lắng vì sinh mệnh nhỏ bé, non nớt kia hoàn toàn phụ thuộc vào bạn. Bạn phải đối mặt với nhiệm vụ nặng nề chưa từng có, lắm khi không biết xoay xở ra sao. Tập sách 'Phương pháp nuôi dạy con trong năm đầu' sẽ giúp bạn thực thi bổn phận cao quý của mình. Sách do Mai Linh biên dịch, được Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc ấn hành năm 2001".
Lời nói đầu: Đối với trẻ nhỏ, năm đầu tiên là giai đoạn phát triển nhanh nhất và biến hóa nhiều nhất, với những tiềm năng phi thường về cảm nhận và tìm hiểu thế giới xung quanh… Biết được thời cơ này, bạn nên tạo môi trường tốt nhất, tạo điều kiện tốt nhất cho sự khôn lớn, thông minh của đứa con đều được phát huy tới mức tối đa, để trẻ được lớn lên một cách khoa học, làm cho mọi khả năng tiềm năng về các mặt của đứa con đều được phát huy tới mức tối đa, để trẻ được lớn lên một cách khỏe mạnh và trở thành những nhân tài ưu tú của đất nước.
Những đặc trưng của bé sơ sinh
Trẻ từ khi sinh đến 28 ngày là thời kỳ sơ sinh, chúng ta cũng thường nói là “đầy tháng”. Đây là giai đoạn đầu tiên trẻ rời khỏi cơ thể mẹ để vào đời. Từ đây trở đi, trẻ phải “phấn đấu” cho sự sinh tồn của mình. Dấu hiệu trẻ khỏe mạnh là nước da tươi tắn, tứ chi hoạt động linh hoạt, tiếng khóc vang. Tất nhiên, trẻ khóc cũng vẫn chỉ là khóc không nước mắt. Bởi vì, gần được 4 tuần trẻ mới có nước mắt.
Trẻ mới sinh, cái cổ nhỏ bé non nớt không thể đỡ nổi cái đầu nặng nề. Do đó, mấy ngày đầu nên bảo vệ đầu của bé ở tư thế như trước khi sinh: đầu gục về phía trước, cằm dựa vào ngực, tay nắm lại thu về phía trong, hai đầu gối co gập thu vào bụng. Khi bạn xoa đầu trẻ sẽ thấy cái thóp trước phía trên trán và thóp sau tương đối nhỏ, nằm ở chỗ hõm như lòng thìa sau gáy thoi thóp đều đều.
Ba tháng đầu sau khi sinh, thóp mới khép lại. Thóp trước to nằm ngang ở trên trán cần thời gian từ 12 đến 18 tháng mới đóng kín hoàn toàn. Giữa thóp và sức khỏe của trẻ có mối quan hệ mật thiết: đóng quá sớm sẽ khiến cho đại não của trẻ mất đi không gian phát dục cần có, dẫn đến giảm trí tuệ. Đóng muộn thì chứng tỏ trở ngại hoàn thiện xương sọ hoặc có bệnh toàn thân. Khi tre tiêu chảy mất nước nghiêm trọng, thóp sẽ lõm xuống; khi trẻ mắc bệnh viêm não hoặc các bệnh trung ương thần kinh khác thì thóp lại phồng lên vì áp lực trong hộp sọ tăng. Nếu xuất hiện những tình huống này, phải kịp thời mời bác sĩ chuyên khoa tới chẩn đoán.
Ba, bốn ngày sau khi sinh, bất luận là bé trai hay gái, vú thường lồi lên, thậm chí có dịch thể như sữa chảy ra. Đó là do trẻ trong cơ thể mẹ chịu ảnh hưởng của một số kích thích tố, nói chung từ mười ngày đến nửa tháng tự nhiên sẽ tiêu tan, tuyệt đối không được dùng phương pháp dân gian phi khoa học để nặn bóp, tránh dẫn đến hậu quả xấu. Giống như vậy, bộ máy sinh dục của trẻ, trông có vẻ hơi sưng, trên tã có một số trẻ gái có thể có một ít máu loãng, mong bạn đừng nên hốt hoảng, đó chỉ là hiện tượng bình thường, rất nhanh chóng tự tiêu tan.
2. Hô hấp của bé sơ sinh có đặc điểm gì?
Hô hấp của trẻ sơ sinh có ý nghĩa rất đặc biệt, là đặc trưng thứ nhất của sinh mệnh mới, sản sinh cùng với sự ra đời của trẻ. Bạn coi, chỉ mấy giây đồng hồ trước khi ra đời, trẻ phải nhờ cơ thể mẹ cung cấp ôxy qua rốn để sinh tồn, thế mà, vừa thoát khỏi lòng mẹ trẻ há ngay mồm và mũi để cho không khí xung quanh tràn vào đầy phổi bắt đầu có hơi thở. Năng lực thích ứng nhanh, phản ứng nhạy của trẻ khiến chúng ta phải kinh ngạc.
Đương nhiên, trẻ vừa mới rời khỏi cơ thể mẹ, là thời kỳ năng lực cuộc sống yếu đuối nhất trong cả cuộc đời của trẻ. Hệ thống hô hấp của trẻ phát dục chưa được thành thục, vận động hô hấp tương đối nông, lượng CO2 thở ra và ôxy hít vào còn ít hơn rất nhiều lần so với người lớn. Để sinh tồn, trẻ phải tăng tần số hô hấp, mỗi phút có thể đạt tới 40 lần, sau hai tuần giảm dần. Vả lại, không phải trẻ sơ sinh nào cũng đều có thể hô hấp tốt. Nếu bạn quan sát kỹ một chút, bạn có thể sẽ phát hiện con bạn mới sinh, hô hấp nhanh chậm không đều đặn, thậm chí có khi hơi ngừng một lát. Gặp trường hợp này, bạn chớ lo sợ, chỉ cần mặt trẻ hồng hào, môi không tím tái, yên tĩnh như thường thì những biểu hiện trên chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường, nhịp với công năng hô hấp của trẻ ngày một hoàn thiện, những hiện tượng đó cũng được cải thiện.
3. Tại sao tim bé sơ sinh lại đập nhanh
Các bạn mới lãnh trách nhiệm làm mẹ thường thấy tim con mình đập rất nhanh, thậm chí có khi thấy ngón tay, ngón chân trẻ tái nhợt. Các bà mẹ trẻ đừng vội hốt hoảng. Hiện tượng đó không có gì đáng phải lo lắng cả. Đó chỉ là do công năng sinh lý hệ thống huyết quản của trẻ sơ sinh chưa được hoàn thiện.
Bạn cần biết sự trao đổi chất của trẻ sơ sinh rất dồi dào, lưu lượng máu trong mỗi phút trái tim nó đẩy ra nhiều hơn so với người lớn, tốc độ tuần hoàn máu cũng nhanh hơn ở người lớn nhiều. Trọng lượng cơ thể của trẻ trong một năm có thể tăng gấp 3 lần, chiều cao có thể tăng 1,5 lần. Sự phát dục cực nhanh như vậy, phải có sự bảo đảm của tuần hoàn máu. Vả lại, cơ tim của trẻ sơ sinh vẫn chưa phát triển hoàn chỉnh, nhịp đập tương đối nhỏ, công năng của toàn bộ hệ thống tim mạch cũng tương đối yếu ớt. Muốn duy trì tuần hoàn máu bình thường ắt phải tăng thêm số lần nhịp đập của tim để bổ sung. Nhịp tim bình quân mỗi phút của trẻ khoảng trên dưới 140 lần, khi khóc thì đập nhanh hơn nữa. Đồng thời, sự phân bố máu trong toàn thân tre sơ sinh không đều, đa phần tập trung ở khu vực nội tạng tương đối gần tim, khiến cho ôn độ của tứ chi tương đối thấp. Do đó, trẻ sơ sinh về mùa lạnh, đầu ngón chân, ngón tay và môi tái nhợt là thường, không phải là sự biểu hiện tim không tốt.
(còn tiếp)